Hasj, hard werken en sluipmoordenaars: Arabische les (2)

Je ziet enorm veel Egyptenaren lanterfanten. Zijn ze lui? In onze vorige Arabische les had ik nog kunnen wijzen op hasjiesj, een Arabisch woord dat past bij het idee dat Egyptenaren zich niet graag inspannen. Dat woord is dankzij Arabieren in onze taal terecht gekomen.

Het Arabische hasjiesj is ook in onze taal terecht gekomen in de naam van de religieuze sekte van de Assassijnen. Die middeleeuwse islamitische sectie in Syrie zou door hasjiesj te gebruiken extreem goed zijn geworden in het om zeep helpen van politieke tegenstanders. Dus werd die secte oneerbiedig de secte van de hasjieshiin genoemd, in Nederland verbasterd tot Assassijnen. Het Engels en Frans gebruiken het woord nog steeds als assassin, sluipmoordenaar.

Wie denkt bij hasj-gebruikers aan sluipmoordenaars? Eerder aan de slome duikelaars die uit de coffeeshops komen (koffie: uit het Arabisch, van qahwe). Ben ik dus te makaber nu? Een beetje wel. Wie dat woord makaber gebruikt heeft ook een echt Arabisch woord te pakken. Het betekent begraafplaats in het Arabisch, en is in Europa gebruikelijk geworden voor zaken die met de dood te maken hebben.

Maar terug naar mijn onderwerp, over luie Arabierem. Eerlijk is eerlijk. Ik denk niet dat Egyptenaren van nature lui zijn. Wel dat het gebrek aan manieren om in het leven vooruit te komen, zorgt dat mensen niks doen. Waarom hard werken als je niet meer gaat verdienen of promotie maakt? Als mijn vrinden hier in Cairo door hard werken meer kunnen verdienen dan zijn velen graag bereid tot actie. Dat Arabieren niet van nature lui zijn, blijkt wel uit onze eigen Nederlandse taal.

Waarom hebben we van de Arabieren het woord magazijn overgenomen? In de middeleeuwen werd dit woord in Europa bekend door Arabische handelaren die maghzin gebruikten voor de opslagplaats van goederen. Het woord voor tijdschrift, magazine, komt daar ook vandaan. Een opslagplaats van artikelen.

De kosten van verleende diensten noemen we het tarief. Dat woord is via het Italiaans in Nederland gekomen, Maar de Italianen hadden het weer van de Arabieren, die het tarifa noemen.

En rekenen? Dat deden de middeleeuwse handelaren op z’n Arabisch. De Arabieren introduceerden in Europa het getal nul, dat ze sifr, ons 'cijfer', noemden. En de hogere rekenkunde noemen we tot vandaag nog steeds algebra, naar het Arabische al-jabr.

En zelfs risico in de handel nemen leerden we van Arabieren. Het komt van rizk, levensonderhoud. Tegenwoordig houden Egyptenaren beslist niet van risico nemen; het wordt in de cultuur enorm ontmoedigd. Een bewijs dat culturen dynamisch zijn.

Opvallend dat al die woorden eeuwen geleden in onze taal terecht kwamen; sinds de middeleeuwen hebben we niet zoveel meer aan het Arabisch ontleend. Hoewel, woorden als hajj, hijab, kofta en kebab zijn wel recente import woorden...

Morgen een volgende les Arabisch, over de scheepvaart. Overigens, ik heb mijn voorbeelden uit Marlies Philippa, Koffie, kaffer en katoen; Arabische woorden in het Nederlands (Amsterdam: Pantheon, 1989). Heel leuk om aan te schaffen!