woensdag 30 juni 2010

Egypte ziet Kopten als museumstuk, leuk voor toerisme

Egypte bestaat voor ruim 90% uit moslims, terwijl het land ongeveer 6-8% Kopten telt. Hoe worden Christenen en de Kerk van Egypte op postzegels afgebeeld? Nauwelijks. Op religieuze postzegels is de Islam ruim oververtegenwoordigd. Maar Egypte heeft ook postzegels met christelijke motieven uitgegeven, jawel.

De uitgaven van de Egyptische PTT geven een interessant kijkje in de mentale keuken van de Egyptische overheid. Ik kwam op alle uitgaven van Egypte maar één voorbeeld van een contemporaine Christen tegen, namelijk van George Abyad (1880-1959). Hij werd in 1996 op een zegel gezet. Aan zijn naam George zie je direct dat het om een Christen gaat. Deze George Abyad (‘Sjors de Wit’) was een acteur die van oorsprong uit Libanon kwam, een Maroniet dus. Hij was de eerste directeur van de Vakbond van Acteurs in Egypte. Het zou kunnen dat Egypte ook Egyptische christenen op zegels heeft gezet, maar dan gaat het om lui die bekend zijn om iets anders dan hun Christen-zijn.

Verder kom ik tussen mijn Egyptische zegels wel de Palestijnse aartsbisschop Hilarion Capucci tegen over wie ik elders al schreef. Capucci is met een zegel geëerd in 1977 vanwege zijn verzet tegen Israel; hij is een Palestijn van de Melkitische Kerk, dus gelieerd aan de Rooms Katholieke Kerk. Geen Kopt.
Een postzegel met een heel kleine afbeelding van een kerk met een kruis bovenop de koepel werd uitgeven in 1969. Dat kerkje-met-kruis staat pal onder het jaar van uitgifte op de zegel. De zegel werd uitgegeven in de context van Palestijnse vluchtelingen; het gaat om een kerkje buiten Egypte. Niet Koptisch.

Een ander klein kruisje kom ik tegen op een zegel uit 1994, waarin de 75-jarige eenheid van het Rode Kruis en de Rode Halve maan wordt herdacht. Voor Westerlingen heeft dat Rode Kruis helemaal geen christelijke connotatie meer maar dat is in de Arabische wereld heel anders. Dat is precies de reden waar ze de Rode Halve Maan hebben opgericht.

Egypte gaf een aantal zegels uit met daarop het Katharinaklooster in de Sinai. Dat klooster is afgebeeld op een luchtpostzegel uit 1960; dit was voor zover ik weer de eerste keer dat Egypte een Christelijk object afbeeldde op zijn zegels.

Datzelfde klooster komt ook voor op een zegel uit 1966 toen het 1600ste stichtingsjaar werd herdacht. Omdat in hetzelfde klooster brand uitbrak in 1971 herdacht een jaar later een luchtpostzegel dat. In 1987 werd het Katharinaklooster uitgeven als onderdeel van een serie toeristische zegels en ook in een vrijwel identiek blokje. Opmerkelijk: dit klooster is niet Koptisch maar Grieks Orthodox. Ook opvallend: het klooster is onderdeel van een serie die bestaat uit ruines.
Vier postzegels van Egypte hebben echt met Kopten te maken. Een daarvan, uit 1967, toont een christelijke ‘mighrab’ met een fresco van Christus. Deze zegel staat in het teken van oude Egyptische kunst. In datzelfde jaar gaf Egypte ter gelegenheid van het Internationaal jaar van het Toerisme een postzegel uit met de afbeelding van de Boom van de Maagd in Mattareya (Noord Cairo). Een derde zegel, uit 1968, toont een Koptisch kapiteel, in het kader van Egyptische musea. En tenslotte, in 1968 gaf Egypte ook een zegel uit ter gelegenheid van 1900 jaar Christendom in Egypte. St Markus staat erop afgebeeld, en de Koptisch Orthodoxe Kathedraal in Abbaseya.

In 1967 en 1968 kregen de Kopten dus enige aandacht op postzegels. Daarna voor zover ik weet nooit meer. En me dunkt dat alleen de laatste zegel, van St Markus, op een serieuze manier het Koptische Christendom eert. Alle andere Egyptische postzegels die met kerk en Christendom te maken hebben gaan over ‘buitenlandse’ kerken of ze positioneert het Egyptische Christendom waar het beslist niet wil zijn, namelijk in de context van ruines, oudheid, musea en toerisme. Een voorbeeld van wat in de wetenschap ‘framing’ wordt genoemd. Voor de Egyptische moslims is de Kerk in Egypte iets van het verleden waar in het heden in wezen geen ruimte voor bestaat. Misschien is dat ook de reden dat bijna alle genoemde zegels een hoge frankeerwaarde hebben, of luchtpostzegels zijn. Ze werden in Egypte zelf nauwelijks gebruikt.

Geen opmerkingen: