'Koptische Paus moet worden weggestuurd'

Sooud Al Qassemi woont in Dubai, en schrijft voor dagblad The National en soms voor The Financial Times. Via Twitter verspreidde hij op 12 februari dit bericht.

Both Sheikh Ahmed el-Tayyib, Grand Imam of Al-Azhar & Coptic Pope Shenouda gave Mubarak's brutality religious cover & must be shown the door.

Laat me beginnen met te zeggen dat ik de uitspraak van Paus Shenoeda III, kort voor het begin van de opstand, dat de Kerk tegen deze demonstraties en voor een continuering van het regime van Hosni Moebarak was, erg onhandig vond. Maar eerst, wat bewijst die Qassemi een gebrek aan inzicht en invoelingsvermogen over de situatie van de kerk in Egypt.

Ten eerste plaatst hij de Groot Imam van Al Azhar op hetzelfde niveau als Paus Shenoeda door ze op dezelfde manier te bespreken en te veroordelen. Daar begint hij al meteen te blunderen. De Groot Imam van Al Azhar is een onderdeel van het regime; hij wordt betaald uit de belastingen die de staat int. Hij is bovendien de eerste vertegenwoordiger van de islamitische meerderheid van Egypte. Shenoeda III leidt een kerk die een kleine minderheid is die financieel gesproken geheel onafhankelijk is, en die al tientallen jaren uiterst voorzichtig en omzichtig moet omgaan met het Egyptische regime.

De Groot Imam hoort dus bij de laars die de Kerk al jaren zachtere of hardere trappen geeft. Paus Shenoeda moet al jarenlang zo omgaan met die 'laars' dat hij voor zijn miljoenen kerkleden de schoppen en trapjes wat kan verzachten. Ja, daarvoor heeft de Kerk zich jarenlang in het publiek positief over het regime van Moebarak uitgesproken, uit lijfsbehoud.

Het Egyptische regime was en is tot op zekere hoogte de beschermer van de Koptische minderheid tegen gewelddadige aanslagen door radicale moslims. Tegelijk worden de Koptische Kerk als minderheid ook belangrijke rechten ontzegd, zoals de vrijheid van kerkbouw. De Kopten mogen alleen kerken bouwen met toestemming van het militaire regime, en moeten daarom uiterst voorzichtig zijn met hoe het met dat regime omgaat om niet de facto elke kans op kerkbouw te verliezen.

Daarnaast is de Koptische kerk altijd bang geweest dat een verandering van regime, kan zorgen dat het van de regen in de drup komt. De vrees voor een islamitisch regime van de Moslim Broederschap hangt altijd boven de christenen van Egypte. Of dat terecht is, is niet relevant. De vrees is wel echt. En ook vandaag, de dag nadat Moebarak moest verdwijnen, hoor ik van mijn Koptische vrienden veel vrees. Sommigen van hen zeggen me dat ze hun serieus gaan werken aan emigratie.

Er is geen sprake van verdrukking van de Kerk in Egypte, maar ze lopen wel continue op het dunne koord te balanceren.

Dus meneer Qassemi zou misschien wat meer respect kunnen hebben voor de spagaat waarin Paus Shenoeda heeft gezeten de afgelopen weken. Zich uitspreken tegen het regime Moebarak kon de kerk jarenlang vreselijk duur komen te staan.

Ik was vanaf het begin ongelukkig dat Shenoeda III zich tegen de opstand heeft uitgesproken. Ik vond dat onwijs. Je lot zo nadrukkelijk verbinden aan een gehaat regime kan je duur komen te staan als dat regime valt, en dat blijkt wel uit de onwijze woorden van Qassemi. Veel beter had Shenoeda III kunnen afwachten om te zien hoe de zaak zich zou ontwikkelen, om op het beslissende moment zijn steun aan de opstand te verlenen. Hij heeft zich nu niet alleen vervreemd van veel Egyptenaren, maar ook van veel van zijn eigen kerkleden. Die hebben zich weinig van de Paus aangetrokken en zijn in grote aantallen naar Tahrir en de andere pleinen van Egypte gegaan.

Een paar dagen geleden werd al duidelijk welke kant het uit zou gaan. Als Paus Shenoeda met zijn bisschoppen en priesters toen op Tahrir was langsgegaan, was de Koptische Kerk gezien als een Kerk van 'helden van de opstand'. Nu zijn ze een beetje de schlemiel, in elk geval in de ogen van mensen die niet snappen hoe moeilijk de situatie voor de Kerk in Egypte is.

Wat me dit leert? Dat het als Kerk gevaarlijk is om te pragmatisch te zijn in de omgang met zijn overheid. Dat de Kerk zich niet alleen moet uitspreken tegen discriminatie waarvan de Kerk zelf het slachtoffer is, maar tegen alle overheidsgeweld tegen zijn eigen volk. Daarmee staat de Kerk naast het volk op een waardige manier. Dat kan de Kerk soms duur komen te staan, maar op andere momenten enorm helpen. En belangrijker, het is meer in overeenstemming met de waarachtigheid die de Waarheid van het Evangelie van ons vraagt. Ik ben dus kritisch op Paus Shenoeda, maar vind kritiek – vooral als die van de kant van moslims komt – verschrikkelijk goedkoop. Hoe vaak hebben die de Kerk van Egypte in bescherming genomen tegen de willekeur van Moebarak’s regime?