Mars van Overwinning; Egypte aan de afgrond

Vandaag houdt Egypte de grote Mars van de Overwinning. De oppositie gaat opnieuw met miljoenen de straat op - verwacht ik. De demonstraties staan in het kader van feestvieren, maar de leiders van de oppositie hebben een heel andere bedoeling met dit vertoon van hun macht. Ze willen de militaire junta laten zien dat ze het volk weer massaal op straat kunnen krijgen als het leger geen voortgang maakt met echte democratisering.

Een week na het vertrek van Hosni Moebarak zien we nog niets van stappen naar democratisering, alleen gepraat erover. Politieke gevangenen zitten nog steeds vast; de noodtoestand is niet opgeheven; het leger leidt het land en heeft geen burger gevraagd de feitelijk leiding te nemen. Veldmaarschalk Hussein Tantawi leidt het land alsof hij de president is.

Een aantal ministers is gearresteerd, zoals de minister van binnenlandse zaken Habib al-Adly. Ook de minsters van huizenbouw en toerisme. En daarnaast de staalgigant Ahmed Azz. Die zitten nu 15 dagen vast tijdens het vooronderonderzoek. Die 15 dagen zonder formele aanklacht zijn mogelijk omdat de noodtoestand van kracht is. Intussen hebben meer heren te horen gekregen dat ze niet mogen reizen en dat hun banktegoeden zijn bevroren. Onder hen is bijvoorbeeld de voormalige premier Ahmed Nazif.

De banken werken trouwens sowieso niet. De economie is echt een chaos. Naar verluidt hebben veek banken geen geld meer; maar er is binnen de banken ook onrust omdat medewerkers zich tegen hun corrupte top verzetten. Uit de ATMs in mijn wijk komt geld en ik zal straks nog maar eens het maximale opnemen; veel ATMs lijken leeg te zijn. De beurs is gesloten uit vrees voor een dramatische koersval van alle Egyptische aandelen maar vooral van die bedrijven welke nauw verbonden zijn aan het oude regime.

Stakingen zijn gaande in de textiel, farmacie, het SuezKanaal, het vliegveld van Cairo, de transportsector, banken. Tienduizenden mensen hebben het werk neergelegd in deze belangrijke sectoren, en de stakingen lijken eerder toe dan af te nemen. Ze hebben vooral te maken met de eis van beduidend betere salarissen en met kritiek op de bedrijfsleiding wegens corruptie en machtsmisbruik. Zelfs binnen staatsmedia is nu grote onrust, zoals bij dagblad Al-Ahram. De journalisten willen het vertrek van de corrupte pro-Moebarak leiding die tientallen jaren stroop smeerde.

Scholen hebben weer een week extra vrij gekregen; is het leger bang voor meer onlusten als de scholen weer beginnen? Studenten gaan makkelijk de straat op, en leraren zullen vast ook gaan staken omdat hun salarissen abominabel zijn. Scholen hebben nu al vier weken geen les meer gegeven.

Het leger verstuurt dagelijks SMSjes aan de 10 miljoen Egyptenaren (en deze Nederlander) met een mobiele telefoon; de vraag is telkens: 'Ga terug naar je werk. Doe je burgerplicht.' Maar veel Egyptenaren zien nu hun kans om de eisen te stellen die ze altijd al hadden maar waarover ze hun mond moesten houden. Ze zien dat bij de politie plots enorme salarisverhogingen mogelijk waren - lonen voor de politie zijn deze week verdubbeld.

Waarvan moet dit land een salarisverdubbeling van 1.2 miljoen agenten betalen? De drukpersen zullen ongetwijfeld krakendnieuwe Egyptische Ponden (LE) op straat brengen, en daarmee voor meer inflatie zorgen. Alleen door financiele ingrepen is de waarde van de LE deze weken redelijk stabiel gebleven tegenover de dollar, maar dit moet de staat honderdenmiljoenen dollars hebben gekost en het gaat meer kosten want de LE is al jaren overgewaardeerd.

Wat staat ons te wachten? Ik vrees veel meer arbeidsonlust en zware inflatie. De prijzen voor voedsel stijgen. Er is genoeg te krijgen maar ik zie in de winkels wel dat de planken vol staan met veel dezelfde producten. Er is blijkbaar toch een deel van de productie en aanvoer die stilligt; ik heb de indruk dat het vooral om import gaat. De helft van Egypte verdient dagelijks minder dan 10 LE (1.20 Euro). Juist die armen zien hun inkomen niet omhoog gaan, maar de prijzen stijgen. Hun situatie zal de komende weken ernstig verslechteren vrees ik.

Ik verwacht dus toenemende controle van het leger om dit volk in toom te houden. Kan het dit door maatregelen die het vertrouwen van het volk terugbrengen? Dan moeten mensen weer aan het werk en dan moeten ze aanvaarden dat er geen cent meer is voor loonsverhogingen en dat de prijzen blijven stijgen. Nu dit volk aan vrijheid heeft geroken en heeft gezien welke macht het heeft als het samen optrekt, is een wondertje nodig om de mensen geduld en gelatenheid aan te praten. En als dat niet gebeurd vrees ik dat het leger zijn oude vertrouwde methodes weer gaat gebruiken - met een beroep op de chaos en de nood in het land. Maar dat lijkt me een recept voor nog meer chaos nu het volk zo enorm aan de verrukkelijke vrijheid heeft geroken.

De Mars van de Overwinning vandaag heeft dus iets eigenaardigs. Miljoenen vieren dat ze Hosni Moebarak hebben weten te verjagen, maar nooit eerder stond het land zo aan de afgrond als nu. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de chaotische verdeeldheid waarin de oppositie terecht dreigt te komen. Marcheren is een ding; besturen iets anders.

Mohammed Elbaradei zegt op de BBC vanmorgen: 'De militairen hebben nog niets gedaan wat door de demonstranten werd geeist. Ze hebben met een paar jongeren gepraat, en bestempelen het als een jeugdrevolutie. Ze hebben verder met niemand van de oppositie gepraat. Ze begrijpen niet waar het om gaat. Ze tonen geen transparantie, geen geloofwaardigheid.'

Zelfs de jeugdleiders met wie het leger heeft gesproken hebben soortgelijke vrees. Ze hebben een week geleden met het leger gesproken, maar ondanks hun aandringen op verdere gesprekken hebben die niet plaatsgevonden. Het leger lijkt minder bereid tot machtsoverdracht dan wat de juichende massa's in de straten van Cairo denken.