Salafisten in Egypte: het land is nu van ons

Kopten uit het dorp Sool ten zuiden van Cairo overwegen opnieuw te gaan demonstreren voor het televisiegebouw aan de Nijl in Cairo, omdat geen aanstalten worden gemaakt om de moslims die hun kerk in brand hadden gestoken, te arresteren. Ze demonstreerden 10 dagen lang voor het televisiegebouw maar hebben die demonstraties tot 25 maart opgeschort omdat ze de beloften van het leger wilden vertrouwen dat hun kerk snel en op dezelfde plaats zou worden herbouwd. Aangezien niet alle beloften worden nagekomen, aldus de Kopt Azmi Wadee uit Sool, zullen weer demonstraties beginnen.

De Kopten zijn eeuwenlang geduld in Egypte, maar dan moesten ze vooral het hoofd niet boven het maaiveld uitsteken. In de sfeer van vrijheid sinds op 25 januari de opstand tegen het oude regime begon, hebben ook veel Kopten besloten niet langer hun mond te houden; ze eisen in het publiek hun rechten. Maar daardoor spelen ze wel met vuur als kleine minderheid; er zijn veel moslims die niet gediend zijn van assertieve Kopten.

Het referendum van 19 maart over een nieuwe grondwet heeft de tweedracht tussen de kerk en veel moslims extra blootgelegd. De kerk ijverde voor een luid en duidelijk ‘nee’ omdat het geen grondwet wil waarin de Islam de religie van de staat wordt genoemd en waarin de sharia de belangrijkste bron voor de wetgeving is. De moslimbroederschap en salafisten hebben stevig campagne gevoerd voor ‘ja’ op de voorgestelde grondwet – en dat hebben ze met 77% ruim gewonnen.

Zorgwekkend is dat vooral radicale moslims de strijd rond dat referendum als een religieuze kwestie opklopten. De belangrijke salafistische sheik Mohammed Hoessein Jaqoeb zei dat de 77% jazeggers ‘ja’ tegen religie zeiden. ‘De nee-zeggers [...] weten nu hun eigen bestemming en die van de religie’, zei Jaqoeb zondag in een preek. Hij adviseerde degenen die niet willen samenleving met de democratische meerderheid om het land maar te verlaten. Hij zei na de winst van ‘ja’ tegen zijn aanhangers: Khalas. Al-balad baladna; Het is afgelopen. Het land is [nu] van ons.

Als hij doelt op Artikel 2 over de Islam in de grondwet denk ik dat hij gelijk heeft. Dat artikel gaat er nu niet meer uit. Tegelijk wordt de omvang van de Moslim Broederschap en verwante bewegingen ook overdreven. Die hebben weliswaar campagne gevoerd voor 'ja' bij het referendum en haalden 77%, maar dat is beslist niet hun verdienste. Veel Egyptenaren stemden 'ja' omdat ze willen dat het land normaliseert. Mensen zijn de armoede en de puinhoop zat; 'ja' bij het referendum lijkt inderdaad de meeste kans op snelle normalisatie te bieden.

Het leger heeft het nog steeds over verkiezingen in juni en september, voor parlement en president. En omdat de Broederschap zich veel beter kan organiseren dan de hopeloos verdeelde liberale, socialistische, communistische en kapitalistische jongeren, en omdat die Broederschap in het hele land zijn netwerk heeft terwijl voornoemde jongeren dat vooral in de grote steden van het noorden hebben, moet verwacht dat de Broederschap met de winst in de verkiezingen aan de haal gaat.

Daarbij wordt de Broederschap enorm geholpen door het districtenstelsel zoals Engeland dat kent. Daarbij geldt dat de kandidaat met de meeste stemmen de volle winst pakt. Het is niet ondenkbaar dat de Broederschap in de meeste regio's 20-25% van de stemmen wint, en daarmee de grootste partij wordt met een enorme vracht aan parlementariers. Zo zullen ze vanaf juni kunnen zorgen dat de Islam en de sharia in de grondwet niet in gevaar komen. En dus heeft die Jaqoeb wel gelijk denk ik. Ze hebben het land genomen. De revolutie van de liberale jeugd zal ze veel meer Islam opleveren dan ze lief is. Zijn ze de 'nuttige idioten' van de revolutie? De tijd zal het leren.