Nieuwe media zorgen voor revolutie in Arabische wereld

De afgelopen jaren zijn wat media betreft spannend geweest in de Arabische wereld; de opkomst van nieuwe media heeft hier grote invloed gekregen op de sociale, culturele, religieuze en politieke situatie. Censuur hield de ‘oude media’ altijd in de houdgreep. De komst van nieuwe media heeft ervoor gezorgd dat de burgers zich voor het eerst vrijuit in het publieke domein kunnen uiten. Een radicale verandering die de dictatoriale regeringen met hun staatsislam ernstig in verlegenheid heeft gebracht. De Arabische wereld telt 22 landen met behoorlijke verschillen tussen de landen. De situatie in Egypte, waar ik mijn meeste ervaring heb omdat ik hier sinds 1988 woon en in media werkzaam ben, is zo typisch dat ik daar de meeste aandacht aan zal geven.

De schaar van de censor
Om de betekenis van nieuwe media in de Arabische wereld naar waarde te schatten, is het nodig om te beseffen hoe de censuur op media de vrije nieuwsgaring en meningsvorming altijd krachtig blokkeerde. Radio, televisie, kranten en tijdschriften konden de afgelopen jaren redelijk vrij functioneren, maar iedereen weet wat de grenzen zijn die de censor scherp in de gaten houdt. De belangrijkste media in Egypte zijn staatseigendom of door de overheid gesubsidieerd, en zorgen dat ze binnen de grenzen van de betamelijkheid blijven. Dat wil zeggen, geen al te openhartige discussie over President Hosni Moebarak en diens beleid, en geen kritiek op de religie van de staat, dat is de conservatieve interpretatie van de Islam.

Aangezien het leven in Egypte voor een groot deel door de junta van Moebarak en door de conservatieve Islam van de staat worden beheerst, betekent dit voor de media dat grote terreinen van het leven taboe zijn. Burgers met een andere mening dan die van de overheid worden wel gehoord in de staatsmedia, maar toch altijd in heel beperkte mate. Vooral op staatstelevisie, het meest populaire medium, is nauwelijks ruimte voor een ander geluid. Boeken worden verboden, journalisten ontslagen, in films wordt geknipt. Er is maar heel beperkte journalistieke vrijheid in Egypte. Als mijn mediabedrijf een tv-programma wil maken dat we in Egypte op de buis willen hebben, of op de publieke markt, dan moet het script eerst nagekeken door de censuur, en daarna wordt het programma bekeken door die ambtenaren. Zonder de nodige stempels zijn we strafbaar als ons programma op tv komt.

Verder lezen? > Download de pdf
Dit artikel stond in Ellips jaargang 35 nr 298, juli 2010.