Al-Azhar wil moderne Islam in Egypte

De Azhar universiteit heeft in juni een bijzonder interessant document gepubliceerd waar ik een paar woorden aan wil wijden. Al-Azhar werd in het jaar 969 als sjiitische moskee gebouwd; nu is het soennitisch en een bastion van conservatieve Islam in Egypte.

In het verleden was al-Azhar trouw aan het beleid van het regime van Hosni Moebarak, maar nu moet het zijn eigen weg zoeken in het huidige politieke mijnenveld. Wat is de officiele houding van al-Azhar ten aanzien van de nieuwe politieke orde in Egypte? Groot-Imam Ahmed al-Tajjeb (foto) heeft dit in een document met 11 punten verduidelijkt, na overleg met allerlei geestelijken en intellectuelen van allerlei soort. Onderaan deze blog geef ik dat document van 11 punten in het engels weer. Dit komt van de website van de Egyptische Staat, dus de vertaling is 'officieel'.

Al-Azhar wenst een ‘moderne’ en ‘democratische natie-staat’ die is gebaseerd op een grondwet. Dat is een klap in het gezicht van alle radicale moslims die dromen van de oprichting van een Islamitische Staat en het Kalifaat. Al-Azhar gaat zelfs zo ver dat het zegt dat zo'n islamitische of een theocratische Staat nooit heeft bestaan - dus ook niet in de tijd van de profeet Mohammed.

En al-Azhar neemt hiermee ook afstand van degenen die vinden dat de sjaria, de islamitische wetgeving, de basis voor de wetgeving van Egypte moet zijn. Wel refereert al-Azhar aan de sjaria als een basis voor die grondwet, maar het spreekt dan over de ‘algemene principes’, en niet over een strikte interpretatie ervan. Door het over ‘algemene principes’ te hebben geeft al-Azhar ruimte voor een herinterpretatie waarbij het vooral gaat om vrijheid, recht en gelijkheid in plaats van over de rigide strafwetgeving etc.

Dat al-Azhar aan zo’n manier van omgaan met de sjaria denkt, blijkt uit het feit dat het vraagt om een volledige scheiding tussen wetgever, rechtspraak en politie. In deze staat moet gelijkheid voor alle burgers worden gegarandeerd. Al-Azhar roept ook op tot het respecteren van de vrijheid van denken en meningsuiting en de vrijheid om op te komen voor mensenrechten, inclusief die van vrouwen en kinderen.

De uitvoering van deze opinies van al-Azhar zou een radicale verandering in de relatie tussen religie en de staat betekenen.

Door deze radicale keuze hoopt al-Azhar op de steun van een brede beweging in de samenleving die een soortgelijke visie op de samenleving heeft. Het heeft die steun nodig omdat vooral radicale moslims het instituut hekelen voor haar steun aan het regime Moebarak in het verleden. Groot-Imam Ahmed al-Tajjeb is in 2010 door dat regime aangesteld; hij was ook lid van de Nationale Democratische Partij.

Al-Azhar wil nu onafhankelijk van de regering worden en stelt voor dat de Groot-Imam voortaan wordt gekozen door de top-geestelijken in Egypte in plaats van aangesteld door de president van de Republiek. Ook wil het de curricula hervormen. Bovendien wil al-Azhar het exclusieve recht krijgen om te besluiten over religieuze zaken, om daarmee de scheiding tussen staat en religie duidelijk te onderstrepen.

Vanaf zijn aanstelling in 2010 kreeg de Groot-Imam kritiek van radicale moslims die hem veel te liberaal vinden. Hij hoopt al-Azhar te hervormen, en heeft een flink gevecht voor de boeg tegen de vele leiders in die instelling die door het Saoedische Wahhabisme zijn geinspireerd en die hem het liefst snel zien verdwijnen.

Hier de 11 punten van het al-Azhar document:

1. Al-Azhar embraces democracy, based on a free and direct ballot, which represents the modern formula of the Islamic precept of “shura” (or consultation”. Democracy as such guarantees pluralism, circulation of power and accountability to the people.
2. Al-Azhar supports a modern, democratic state, based on a constitution, which separates between state authorities; determines the boundaries of governance; guarantees the rights and duties of its citizens on equal footing and gives people’s representatives the power of legislation in accordance with the precepts of true Islam, a religion, which has never, throughout its history, experienced a religious or a theocratic state.
3. Al-Azhar is committed to freedom of thought and expression, to the full respect of human rights and the rights of women and children, to citizenship and to non-discrimination on the basis of religion, gender, race or other, to multi-pluralism and to the full respect of the three heavenly religions.
4. Al-Azhar fully respects the ethics of opinion and counter-opinion and of dialogue; disallows the labeling of others as non-believers or traitors; incriminates the abuse of religion to disunite and pit citizens against each other; considers acts of instigating religious discrimination, sectarianism and/or racism as crimes against the motherland; al-Azhar also supports dialogue and mutual respect between citizens based on equality in terms of rights and duties.
5. Al-Azhar is committed to all international covenants, resolutions and achievements in consistency with the tolerant Arab and Islamic culture, with the long experiences of the Egyptian people throughout the ages and with the examples of peaceful co-existence they introduced to humanity at large.
6. Al-Azhar is committed fully to preserving the dignity of the Egyptian people, to defending their national pride, to protecting and to fully respecting the worship places of the followers of the three heavenly religions and to safeguarding the free and unrestricted exercise of all religious rites. Al-Azhar is also keen on upholding freedom of artistic and literary expression and creativity within the context of our established cultural values.
7. Al-Azhar views the state as responsible for the advancement of education and scientific research and for the induction of Egypt into the age of knowledge.
8. Al-Azhar believes that achieving development and social justice, fighting oppression and corruption, eliminating unemployment and providing health care should top our priority list of for achieving revival.
9. Al-Azhar believes Egypt should rebuild its relations with the Arab, Islamic and African countries (particularly Nile-Basin countries) and with the rest of the world based on equality and independence and on cooperation for the common good of all. Egypt should contribute to Man’s noble efforts towards advancing humanity, protecting the environment, achieving just peace among all nations; all this while supporting the rights of the Palestinian people, maintaining the independence of Egypt’s will and striving to regain its historic leading role.
10. Al-Azhar supports the proposed independence of its institutions, and the election by the board of senior scholars of the Grand Imam.
11. While al-Azhar considers itself the established reference on all Islamic affairs, sciences, legacy and thought, it allows others to express their opinions as long as they possess the necessary credentials, and are committed to the ethics of dialogue and to Islamic consensus.