woensdag 3 november 2010

De verschrikking van techniek in de kerk

Het moet me gewoon even van het hart. Na twee dagen over liturgie nadenken (hoe we omgaan met sacred tijd en ruimte in de kerk) ben ik er weer meer van overtuigd dat de moderne techniek maar een heel bescheiden zegen betekent binnen de liturgie.

Ik doel op de geluidsversterking en de beroerde projector en het witte doek.

Je moet wel verschrikkelijk ouderwets zijn om daar tegen te zijn! Okee, dat mag je vinden.

Maar hoe komt het dat tot voor kort kerken het zonder versterking konden? De mensen die wat moesten zeggen in een eredienst konden dat zonder electrucerij. Het is dus mogelijk. Wat heb ik ertegen? Volgens mij neemt het iets uit de onmiddellijkheid weg in de relatie die er wel behoort te zijn tussen spreker en luisteraar. We kunnen niet meer van hart tot hart spreken. Er zit iets tussen. Waar of niet? Zo ervaar ik dat in elk geval.

Bovendien, het medium van de versterking heeft verregaande invloed op hoe je je beweegt in een eredienst. En wie wat kan zeggen en wie niet. Je gaat bovendien als spreker veel teveel aandacht geven aan het apparaat dat je geluid versterkt, en al helemaal als dat niet vlekkeloos gebeurt. In ons kerkje in mijn wijk, waar ongeveer 125 mensen in gaan, hebben we het altijd zonder versterking gedaan. Heerlijk! En weet je dat de mensen dan vanzelf ook stiller zijn? Er wordt veel minder gekucht en zo.

Een soortgelijk bezwaar heb ik ook tegen de overhead/beamer en het witte scherm. Ervan uitgaande dat die perfect worden gebruikt (en dat is wel een zeer gewaagde aanname), dan nog zit ik met het probleem dat de techniek je wederom gaat overheersen. De hoofden draaien zich niet naar de spreker maar naar het scherm. Je schept een extra medium tussen of naast jezelf als spreker en het publiek. Wat mij betreft een zwaktebod.

Probeer het eens zonder al die hulpmiddelen, alleen je stem, je gebaar, je intonatie. Dat communiceert veel beter volgens mij.

10 opmerkingen:

Jaap zei

Ik vraag me af of moderne techniek ook invloed heeft op de inhoud van een preek. Met geluidsversterking gaan donderpreken komt al snel veel te onvriendelijk over, terwijl als je geen geluidsversterking hebt men verwacht dat je schreeuwt en dan mag de inhoud er ook naar zijn. Of denk ik dit verkeerd?

Volgens mij waren de preken 50 jaar geleden regelmatig een stuk meer gefocust op de toorn van God, terwijl dit tegenwoordig denk ik in de meeste gevallen niet goed ontvangen zou worden.

Unknown zei

Interessante gedachte. Ik denk overigens niet dat predikanten schreeuwden. Wel gebruikten ze de stem anders.

De 'gedragen' stem, een beetje traag spreken, dat wordt nu in sommige kerken als 'eerbiedig' gezien, maar was gewoon een spreektechniek die met de ruimte en het niet hebben van versterking samenhing.

Aigyptos zei

Als de kleine kinderen stil worden gehouden, in ieder geval; stil genoeg, dan kan het inderdaad mijns inziens wel zonder versterking.

Maar ik zie technologische middelen niet als 'slecht' oid. Microfoons, tv-schermen met vertalingen, etc., is wel een verbetering, en zeker niet onnodig.

Unknown zei

Ik zet natuurlijk wat stevig aan, en spreek vanuit een Anglicaanse context met vrij kleine kerkgebouwen in Egypte.

En hou in een Egyptische dienst de kinderen maar eens stil. :-)

Nee, ik zie techniek ook niet als slecht maar ik merk dat er nauwelijks over de liturgische consequenties wordt nagedacht. En mijn ervaring is bovendien dat dingen veel te vaak fout gaan. Zolang ik het kan vermijden zal ik het doen.

Anoniem zei

en als het 'fout' gaat met de techniek is het nooit slechte voorbereiding maar 'geestelijke strijd';-)

Marcel zei

Opzich wel mee eens, dat een boodschap persoonlijker en directer is zonder dat daar een geluidssysteem tussen zit, of een (vaak afleidende/slecht gemaakte) powerpoint. Toch denk ik dat, wanneer goed gebruikt, beiden wel degelijk een goede invloed kunnen hebben. Er zijn mensen die informatie beter tot zich kunnen nemen wanneer ze het ook kunnen zien (zoals op een powerpoint). Daarnaast is het door versterking mogelijk om veel mensen tegelijk toe te spreken. Ik vraag me af hoe Jezus dat deed. Hij had (volgens mij) geen versterking of speciaal ontworpen gebouw, en toch wist Hij enorme menigten toe te spreken...

Het probleem is, zoals met veel techniek, dat heel veel mensen denken het te beheersen (zo ook met computers), maar eigenlijk geen idee hebben hoe ze het optimaal in kunnen zetten. En dan kun je het beter zonder doen...

Jouke zei

Het is inderdaad nogal smakeloos. Misschien is die gedachte ouderwets of elitair, maar zo zij het dan maar. Het ergste vind ik overigens de momenten waarop iemand het nodig vind om zijn gevoelens te delen dmv een muziekopname, daar moet iedereen in de kerk dan ter plekke naar gaan zitten luisteren. Wonderlijk hoe snel de sfeer dan 'awkward' wordt.

Unknown zei

@Marcel - ik waardeer je toevoeging. Alleen als je het medium 'beheerst' moet je het gebruiken.

Ik zit in de weekenden in een kerk waar de wireless mike enorm veel geknetter geeft. Dan is de oplossing eenvoudig. Probeer het eens zonder, als je de herrie niet kan oplossen.

@Jouke - beter elitair en gelijk hebben, dan plebs en ongelijk!

gert zei

Om vooral de jeugd van nu echt te bereiken zul je met meer moeten komen dan alleen het gesproken woord.
De(zap)jeugd "spreek" je veel meer aan met beelden/indrukken.Vergeet ook fff niet de mensen uit de wereld die onze diensten bezoeken,vele krijgen een totale cultuur shock als ze zo'n achtergebleven gristelijke samenkomst bezoeken.

Kom aan Jos ga eens met je tijd mee,wedden dat je wel met de nieuwste Bijbelvertaling werkt.

Je lijkt die refo leraar wel op de school van m'n kinderen die beweerde dat God alleen maar via de tale uit de statenvertaling tot ons wilde spreken,God zou zich beslist niet aan ons aanpassen op taal gebied.

Wim zei

Techniek kan bijdragen aan de beleving van een dienst, maar mag nooit overheersen.
Een goede geluidsinstallatie zorgt ervoor dat de voorganger intiemer en dus minder afstandelijk overkomt. Helaas hebben maar weinig kerken een goede geluidsinstallatie.
Een beamer met de psalmteksten erop zorgt voor beter verstaanbare zang omdat mensen niet in hun boekje zingen, maar omhoog kijken, dat zingt trounens ook lekkerder. Je kunt op een beamer foto's en kaarten tonen, maar steeds een stukje tekst erop anders dan wat de voorgamger zegt tijdens de preek leidt erg af.
Het is wel zo dat een beamer voor sommige mensen erg onrustig kan zijn, maar aan de andere kant: zit je voor je rust in de kerk of om actief met het Woord van God aan de slag te gaan...