Mijn kerstartikel voor Oud-Katholieke Kerk van Nederland

De Oud-Katholieke Kerk van Nederland heeft een landelijk kerkblad dat me onlangs vroeg om een bijdrage over kerst in Cairo. Dat is deze week gepubliceerd, en dus mag ik het hier ook weergeven.

Kerst in Caïro
Over een uitklapbare kerstboom en de nabijheid van God

Hoe vier je Kerst in een islamitisch land? Jos Strengholt vertrok 23 jaar geleden naar Egypte, waar hij als anglicaans priester werkt. “In Nederland kan het heel vroom overkomen om te klagen over de commercialisering van Kerst, maar jullie hebben toch maar mooi die feestelijke sfeer!”

Inmiddels heb ik al 18 maal Kerst gevierd in Egypte. Het is mijn lot. Ik woon nu eenmaal in dit prachtige land. Kerst in Caïro heeft iets vreemds. Maar vreemd is natuurlijk niet perse slecht.
Eind december komen twee van onze dochters weer naar Caïro. De oudste neemt haar man mee. Daar zien wij (mijn vrouw, ik en de dochter die nog bij ons woont) enorm naar uit. Het is heerlijk om als gezin weer bij elkaar te zijn! Door het jaar heen mis ik mijn dochters en schoonzoon. Wonen in den vreemde heeft mooie kanten, maar ook treurige.

Geen kerstsfeer
De Egyptische samenleving viert geen Kerst. Goede moslims geloven natuurlijk niet dat God naar de wereld kwam. Ze menen dat dit beneden zijn waardigheid is. De islam ziet het als de ergste vorm van afgoderij om te menen dat God een Zoon heeft die mens werd in Jezus van Nazareth. Er hangt dus geen kerstsfeer in het land. Toch zijn er genoeg slimme islamitische ondernemers die afbeeldingen van de Kerstman of een slinger met de letters ‘Merry Christmas’ in hun etalage hangen. En de grote hotels, die toeristen uit Europa en de Verenigde Staten krijgen, hebben grote kerstbomen in de lobby staan. Iedere avond laten ze christelijke muziekgroepen of kinderen uit christelijke weeshuizen kerstliedjes zingen.

Anglicaanse kathedraal
In het openbare leven heerst dus geen kerstsfeer. Dat is in de besloten kring van de kerken natuurlijk anders. Op kerstavond gaan we naar onze eigen anglicaanse kathedraal. De viering zal door een paar islamitische hoogwaardigheidsbekleders en vertegenwoordigers van de regering van Hosni Moebarak worden bezocht. Ieder jaar laten de islam en de staat zien hoe ‘oecumenisch’ ze zijn. De kerkdienst, waarin onze bisschop Mouneer Hanna voorgaat, wordt op televisie uitgezonden. De dag erna moet ik preken in Heliopolis, in het kerkje waar ik komende zomer aan het werk ga om twee nieuwe gemeentes te stichten; een Engelstalige en een Egyptische. De viering van 25 december wordt mijn eerste ‘optreden’ in dat kerkgebouw. Spannend!

Lang
Kerst in Caïro wordt weliswaar niet intensief gevierd, maar wel lang. Omdat de Koptisch-Orthodoxe Kerk op 6 januari Kerst viert (in de westerse christenheid is het dan Epifanie of Driekoningen), wordt de hele periode van eind december tot begin januari door de Egyptische christenen als ‘Kerst’ ervaren. Voor de kopten is het een groot feest. Op 6 januari zendt de Egyptische televisie opnieuw een kerstviering uit; ditmaal vanuit de koptische kathedraal.

Geen gezamenlijke Kerst
Pasen valt voor de westerse en oosterse kerken nog wel eens op dezelfde datum. Kerst wordt echter nooit samen gevierd. Het is jammer dat we er als kerken niet in slagen om meer eenheid te tonen aan de wereld om ons heen. Dat zou een mooi symbool zijn van de samenbindende kracht van Jezus Christus. Aan de andere kant, de kerken begrijpen de verschillen en doen er onderling niet moeilijk over. Integendeel; ze sturen wederzijds vertegenwoordigers naar elkaars feestelijke vieringen.

Plastic kerstboom
In een samenleving waar Kerst geen speciaal maatschappelijk thema is en waar moslims de christenen beschuldigen van afgoderij, is het niet mogelijk de Europese kerstsfeer na te bouwen, al doen we natuurlijk ons best. Omdat een echte kerstboom te duur is (200 euro ben je zo kwijt!), hebben we het jarenlang met een conifeer gedaan. Tegenwoordig hebben we een uitklapbare kerstboom van plastic. Overgenomen van een paar Amerikanen. Ook de nodige kerstballen en andere noodzakelijke attributen ontbreken niet. Met Kerst organiseren we vaak een maaltijd voor onze vrienden. Wat is mooier dan met vrienden christelijke gemeenschap te vieren? We vieren dat God echt mens werd, zoals we wekelijks bij de eucharistie gedenken. Er is geen beter symbool waar we ons als gelovigen omheen kunnen verzamelen. Samen eten is waar je elkaar als mensen ontmoet, en juist daar laat God zich vinden.

Tastbaarheid
Als ik de afgelopen jaren iets rond Kerst heb geleerd, is het wel de waarde van de tastbaarheid van Jezus Christus. God werd mens en geeft zichzelf aan de mensheid. Met dennenbomen en kerstballen heeft dat niets te maken, hoewel het prachtig is om Gods menswording op deze feestelijke manier te vieren. We hebben er alle reden voor! Maar ook zonder volmaakte kerstsfeer beleven we Gods nabijheid in deze stad vol verloren schapen. In het gewone leven, in het alledaagse, is de Herder aanwezig. Op 25 december en op 6 januari zal de kleine christelijke minderheid een vrije dag nemen, maar het gewone leven raast door. Te midden van die dagelijkse drukte vieren we dat God met ons is.