Europese Hof heeft secularisme als verborgen agenda

In het Nederlands Dagblad staat vandaag een opinieartikel over de beroepszaak van Italie tegen het Europese Hof voor de Rechten van de Mens naar aanleiding van een eerder verbod van dat Hof op het plaatsen van kruisbeelden op alle openbare scholen in Italie.

Mr Dr Hans-Martien ten Napel (foto), universitair docent Staats- en Bestuursrecht in Leiden stelt naar aanleiding van deze kwestie de vraag of het secularisme voor dat Hof de ‘maat van alle dingen’ is. Hij geeft een overwogen antwoord, waarin hij reageert op een eerder hoofdredactioneel commentaar van Peter Bergwerff in dezelfde krant.

Bergwerff reageerde vooral positief op het eerder genomen besluit van het Hof, met het oog, onder meer, op de protestanten in Italië en landen als Cyprus en Griekenland waar de kerk ook een forse rol in het (openbaar) onderwijs speelt en waar protestanten een minderheid vormen. Ten Napel hoopt dat in het hoger beroep Italië juist in het gelijk wordt gesteld en suggereert dat het Hof het secularisme als verborgen agenda heeft:

Het Hof heeft in het verleden, op de vraag of het leerlingen op openbare scholen verboden kan worden een hoofddoekje te dragen, een bijzonder ruime beoordelingsmarge toegekend aan landen als Frankrijk en Turkije. In de grondwetten van deze landen wordt het secularisme immers beschermd.
Nu gaat het in de crucifix-zaak om een symbool van een meerderheidsgodsdienst in plaats van over een minderheidsrecht. Toch blijft onvoldoende duidelijk waarom nu niet opnieuw een afwegingsmarge is toegekend aan Italië, waar het katholicisme ondanks zijn veranderde status nog altijd in de Grondwet vermeld staat.
Als het Hof gevoelig zou zijn voor de klacht van leerlingen uit minderheidsgroepen dat het hoofddoekjesverbod een inbreuk is op hun religieuze vrijheid, zou het meer voor de hand liggen dat het tevens constateert dat het aanbrengen van een religieus symbool van de meerderheidsgodsdienst een schending van de mensenrechten is. Door Frankrijk en Turkije te gunnen wat het Italië misgunt, roept het Hof de vraag op of het een model van kerk-staatverhoudingen voorstaat waarin het secularisme de maat der dingen is.

Wetenschappers moeten (als het om hun eigen vakgebied gaat) natuurlijk voorzichtig zijn met hun uitspraken. Ten Napel lijkt zijn vraag of het secularisme de maar van alle dingen is voor het Hof, met een voorzichtig ‘ja’ te beantwoorden. Die agenda is niet alleen slecht voor Katholieken in Italie, maar evengoed voor protestanten in dat land, en ook voor christenen in Nederland.

“Het lijkt ook in het belang van protestanten dat [het Hof] later dit jaar, door Italië alsnog in het gelijk te stellen, de twijfels over [een] mogelijke verborgen agenda wegneemt”, aldus Ten Napel.

Waarmee hij mijn stelling van eerder deze week onderstreept, dat christenen zich niet uit elkaar moeten laten spelen in Europa, iets wat Bergwerff naar mijn smaak teveel toeliet in zijn commentaar.

Ik denk dat protestanten in Europa moeten overwegen of in de strijd tegen secularisme de Rooms Katholieke Kerk en de Orthoxe Kerken niet onze formidabele hoop zijn. Ik denk dat de CU en de SGP in het Europarlement dat goed inzien, en dat die daarom met hun stem hun misnoegen tegen de uitspraak van het Europese Hof hebben laten horen. Het zou interessant zijn om in de contouren van de Nederlandse politiek ook eens van zulke partijen te horen hoe hun visie is op de rol van de Katholieke en de Orthodoxe Kerken binnen Europa.