Het is verbazingwekkend om te zien hoeveel mensen op de een of andere manier betrokken waren bij de kruisdood van onze Heer Jezus Christus. Een specifieke groep die Lucas noemt zijn ‘de mensen’, of ‘het volk’. (Grieks: laos) Het lijkt wel dat alles wat op die Goede Vrijdag gebeurde, in detail werd bezien door ‘de mensen’, of ‘het volk’. Eerst zien we dat ‘het volk’ riep om de kruisiging van Christus. ‘Pilatus riep de hogepriesters en de leiders en het volk bij zich. [Die] begonnen met zijn allen luidkeels te schreeuwen [...] “Kruisig hem! Kruisig hem!”. [Ze] bleven luidkeels eisen dat hij gekruisigd zou worden, en met hun geschreeuw wonnen ze het pleit.’(Lucas 23:13,18,21,23) De menigte speelde dus een actieve rol in de moord op Jezus.
Maar tijdens het gebeuren, werden ze stiller. De leiders, de misdadigers aan de andere kruisen en de Romeinse soldaten zijn actieve ‘acteurs’ in wat er gebeurt, maar we zien het volk dan alleen nog als toeschouwer. ‘Het volk stond toe te kijken.’ (Lukas 23:35)
Het Griekse woord dat voor dit toekijken, of beschouwen, wordt gebruikt, is theoria. Ons woord theoretiseren is daaraan verwant. De mensen bekeken het schouwspel, en vroegen zich af wat dit te betekenen had. Ze theoretiseerden erover.
Nog wat later, en we zien de menigte opnieuw: ‘De mensen die voor het schouwspel samengekomen waren en de gebeurtenissen hadden gadegeslagen, keerden terug naar huis, terwijl ze zich op de borst sloegen.’ (Lucas 23:48)
Aanvankelijk was het volk bijeengekomen om zich aan het schouwspel te vergapen; het Griekse woord theoria betekent ook schouwspel. Ze waren gekomen voor de show, maar terwijl ze keken, begon door te dringen dat het drama dat zich afspeelde, hun eigen leven aanging. Ze begonnen te klagen en zich op de borst te slaan. Het was alsof ze bij een moderne toneelstuk aanwezig waren waar de toeschouwers een eigen rol moeten spelen.
De mensen veranderden van toeschouwers in deelnemers, toen ze beseften dat ze betrokken waren bij wat zich daar afspeelde. Ze hadden geschreeuwd om zijn kruisdood, dus ze zagen nu het gevolg van hun eigen daden. En de mensen zagen dat het niet goed was.
Elk jaar staan we in de Kerk stil bij ditzelfde schouwspel op Goede Vrijdag. In wezen doen we dat elke keer als we het Heilig Avondmaal, of de Eucharistie, vieren. Dat is een schouwspel waardoor we van toeschouwers veranderen in participanten.
Wie het drama beziet, wordt altijd een deelnemer. Misschien word je erdoor aangesproken, of juist niet, je keert je ervan af, of je wordt boos. Misschien spot je zelfs, net als de toeschouwers bij de kruisiging aanvankelijk deden.
Het geloof maakt ons een met de mensen bij dat kruis, met de mensen die verantwoordelijk waren voor de dood van Christus; mensen die geleidelijk gingen beseffen dat ze insiders waren, geen outsiders, van het drama dat ze bekeken. Christus, de Koning van het heelal, de Zoon van de Schepper is vermoord, en ik deed eraan mee. Ik wilde zijn kruisiging. Ik had zijn kruisdood nodig. We zijn medeverantwoordelijk voor het kosmische spektakel, want door onze zonden werd hij gedood.
Ons geloof verbindt ons door tijd en ruimte met die gebeurtenis; het doet ons kijken, en inzien dat we onze eigen rol spelen in het drama dat zich ontvouwt voor onze ogen. Maar ons geloof in Christus maakt ook dat we de oogst binnenhalen van verlossing. Het drama was gruwelijk, en door ons, maar het is ook voor ons. Het opende de deur naar een relatie met de Schepper, en dat maakt ons eeuwig dankbaar. Dat is niet zomaar theoria, een schouwspel dat buiten ons omgaat, maar de kosmische werkelijkheid waaraan we deel hebben. God zij dank!
