Gaat Egypte richting Iran?

Speelt de Grootmoefti van Egypte sluwe spelletjes? Ali Gomaa (foto) heeft aan het Iraanse persbureau FNA (Fars Nieuws Agentschap) laten weten dat het noodzakelijk is om goede relaties tussen Teheran en Cairo te hebben, en dat zulke relaties goed zijn voor de hele moslimwereld.

De Grootmoefti is een schrandere man die niets in het openbaar zegt dat niet de politieke belangen van Egypte dient. En in dit geval lijkt me de verborgen boodschap heel duidelijk. Een boodschap aan Saoedie Arabie en de andere Golfstaten. ‘Als jullie niet snel met vele miljarden dollars over de brug komen om het militaire regime van Egypte te ondersteunen, gaan wij ons heil zoeken bij jullie aartsvijand, Iran.’

De betrekkingen tussen Egypte en Iran werden in 1980 verbroken, na de islamitische revolutie in Iran en nadat Egypte met Israel vrede sloot. Ayatollah Khomeini en president Anwar Sadat waren elkaars tegenpolen.

Na de val van Moebarak in februari 2011 lieten Egyptische en Iranese ambtenaren weten dat ze belangstelling hebben in het herstel van de nationale relaties. Intussen hebben de nodige ontmoetingen tussen diplomaten van Egypte en Iran plaatsgevonden.

Nu lijkt er niks vreemds aan het herstel van zulke relaties; landen moeten immers diplomatieke banden hebben? Maar de snelheid waarmee Egypte na februari toenadering tot Iran zocht, was vreemd. De soennieten in Egypte hebben echt een diepgewortelde hekel aan sjiieten. De sjiitische vorm van Islam, zoals Iran die kent, is zelfs streng verboden in Egypte.

Dat Egypte meldde dat het toenadering tot Iran zocht, werd dit voorjaar onmiddellijk gevolgd door een intensivering van de banden tussen Egypte en de Arabische Golfstaten, die in koor miljarden dollars aan hulp en handel aan Egypte beloofden.

Maar naar het schijnt komen de Golfstaten maar niet met hun beloofde dollars over de brug. Egypte wacht nog steeds op steun, terwijl de economie zeer traag functioneert en de armoede toeneemt. De mededeling van Ali Gomaa aan Iran lijkt me een boodschap aan de Arabische Golfstaten: 'Kom nu maar eens met geld over de brug, of de politieke en militaire verhoudingen in het Midden Oosten zouden wel eens drastisch kunnen gaan veranderen.’

Als ik me niet vergis, speelt Egypte hiermee erg hoog spel. Zijn de Golfstaten bereid zich te laten chanteren door het regime van militairen dat Moebarak met pensioen stuurde en dat een rechtszaak tegen Moebarak begon? De leiders van de Golfstaten hebben een bloody hekel aan de militairen die zo omgingen met de vroegere potentaat van Egypte.

Zouden de Golfstaten zich laten intimideren, en Egypte met de nodige miljarden dollars uit het kamp van Iran weghouden? Veel alternatief lijken ze niet te hebben, want echte toenadering tussen Cairo en Teheran zou ook wel eens tot hechtere militaire banden kunnen leiden. Dat is iets waar de Arabische Golfstaten doodsbang voor zijn. Stel je voor, ze zouden in geval van een oorlog in de tang zitten.

Voor Egypte zijn betere betrekkingen met Iran echt wel interessant. Hoezeer Egypte ook opkomt voor de Palestijnse zaak en voor Gaza, echt gelukkig zijn de generaals natuurlijk niet met zootje ongeregeld in Gaza, aan de grens met Egypte. Hoopt Egypte dat het Hamas via Iran tot de orde kan roepen? Hamas aan de grens houdt voor het militaire regime voortdurend een dreiging in: het kan nu eenmaal de grens van de Sinai niet zo afsluiten dat er niet continue wapens door de grens slippen.

Maar, als Egypte moet kiezen, kiest het voor de harde valuta van de Golfstaten boven een matigende invloed van Iran op Hamas. Wat dit betreft speelt Egypte dus wel hoog spel. Gaan de Golfstaten bewijzen dat Egypte bluft? Dan is Egypte wel echt in de financiele aap gelogeert. Maar de Golfstaten zullen dit waarschijnlijk niet aandurven, want de gok kan helemaal verkeerd uitpakken. Er zijn genoeg mensen in Egypte, zoals eerder deze week Naguib Sawiris, die bang zijn dat Egypte serieus aan het 'Iraniseren' is. Dat toelaten is niet aanvaardbaar voor de Arabische Golfstaten. Die aan hun miljardensteun vast ook verbinden dat het met Egypte niet die kans op gaat.

En dan is daar de Verenigde Staten. Gaan die door met Egypte en diens leger van de nodige miljarden te voorzien? Dezer dagen gaan er in Washington stemmen op die zeggen dat de hulp aan Egypte moet worden gestaakt als het de Kopten niet beter in bescherming neemt. Als Egypte in het kamp van Iran terecht dreigt te komen, zal Washington vast bereid zijn door te gaan met de miljardensteun, ongeacht de vraag of Egypte demokratiseert. En ongeacht de vraag of Egypte zijn Koptische minderheid goed behandeld of niet.
Met dank aan AlMasry ALYoum