De hemel ontvolkt, of juist de aarde?

Veel christenen zijn atheïsten in de praktijk, is mijn indruk. Als je vraagt of ze in God geloven zeggen ze natuurlijk ja, maar in de praktijk lijken ze met Hem weinig rekening te houden. Hij is zo ver, immers? Ik denk dat je kunt spreken van een glijdende schaal sinds de tijd van de Renaissance.

In de vroege kerk, tot in de late middeleeuwen, was de hemel bevolkt met God - Vader, Zoon en heilige Geest, met miljoenen engelen, en met een dagelijks toenemend aantal heiligen. De hemel was vol! En die hemel was niet ver weg, maar om ons heen. In de eredienst werd dat beleefd, niet alleen dank zij de prediking van het Evangelie, maar ook dankzij de afbeeldingen die de gelovigen overal waar ze keken deden beseffen dat we in een geestelijke werkelijkheid leven.

In de tijd van de protestantse Reformatie werd de scheidslijn tussen het hiernamaals en het hiernamaals steviger getrokken. Met de heiligen in de hemel hebben we niks meer te maken - we negeren ze. En de engelen zijn er wel om ons heen, maar waag het niet een woordje met ze te wisselen. Afbeeldingen van die geestelijke werkelijkheid mochten ook niet meer, want dat leidt maar af.

Eigenlijk kan je het als goede protestant alleen nog over God hebben - die alleen is aanspreekbaar; de rest van de wezens in de hemel laten we links liggen. En sinds een jaar of wat is het voor veel Christenen ook best aanvaardbaar om Jezus en de Heilige Geest wat lager in te schatten dan God de Vader. Dus die verdwijnen ook een beetje uit het vizier.

We hebben dus God de Vader nog in de hemel. En in onze kille ondermaanse werkelijkheid speelt Hij ook zo’n grote rol niet meer. Nog even en er is niks over in de hemel. De hemel is ver en lijkt wel leeg.

God de Vader, God de Zoon, God de Geest, samen een, en de Maagd Maria en alle miljoenen heiligen, en de tientallen miljoenen engelen en wat voor andere wezens er ook allemaal zijn in de geestelijke werkelijkheid, die feesten gewoon door. En de mensheid lijkt steeds ongelukkiger en eenzamer te worden. We kijken naar de sterren en zien niks… Dode materie. Onze antenne voor de echte werkelijkheid is weg, en daarmee lijkt het wel of de mens ook bezig is zichzelf uit te gummen.