Als het regent in Cairo

Het gebeurt niet vaak, maar deze week hadden we een stevige plensbui in een deel van Cairo. (In Heliopolis, stad van de zon) Bij ons in de buurt stormde het 5 minuten, en 10 kilometer verderop viel het water. Meteen de halve stad ontregeld...

Spreken als Brugman, cameralui voor Pampus

Zomaar iets uit mijn werk.. dit jaar produceren we ongeveer 100 TV programma's van 45 minuten elk samen met de predikant, pastor Sameh, van een grote kerk hier in Cairo. Een enorme klus, maar de man kan praten als Brugman dus de programma's worden eruit gestampt. Soms slagen we er in 7 programma's per dag te maken. Pastor Sameh spreekt wel door, al liggen de cameralui en het publiek helemaal voor Pampus na zo'n dag.

De 100 programma's zijn het eind nog niet. In 2009 moeten we er nog 70 maken, tenminste, volgens onze huidige afspraken. Maar pastor Sameh heeft al laten weten dat hij nog minstens tot 200 of misschien wel 250 programma's wil doorgaan.

Op dit moment worden de eerste programma's al uitgezonden. Een zender, Miracle Channel, zend wekelijks een programma uit en dat wordt per week 12 keer herhaald. SAT-7 begint in december met het uitzenden van dezelfde programma's. Andere zenders zullen zeker volgen. Mooi dat er zoveel behoefte aan bestaat.

Vrome moslims laten geen windjes

Islamitische theologen hebben boeken vol geschreven over gewichtige kwesties als de natuur van Allah. Waar iets minder aandacht aan wordt besteed, maar wat voor de vrome moslim echt wel van eminent belang is, is de veel luchteriger kwestie van winderigheid.

Windjes laten en bidden gaan niet samen in de Islam. Laten we eerlijk zijn. Ook wij vinden het heel vervelend als mensen in de kerkbank naast ons flatuleren. Maar waar dat voor ons een kwestie is van goede smaak, maakt de Islam er een geestelijke kwestie van. Misschien is dat wel omdat de zaak in de Islam, door de gebedshouding van moslims, een wat urgenter karakter heeft? Ik weet het niet.

De Koran spreekt niet over windjes laten, maar de hadith, dus de uitspraken van en de verhalen over de profeet Mohammed, zijn hierover klip in klaar. In de door alle theologen als normgevend aanvaardde hadith die Bukhari verzamelde, lezen we dat Mohammed een gruwelijke hekel aan windjes had. Hij zei daarom: ‘Het gebed van iemand die ‘hadath’ doet wordt niet aanvaard [door Allah], tenzij hij zijn rituele wassingen opnieuw doet.’ Op de vraag wat ‘hadath’ is, onderwees de profeet: ‘Dat is het passeren van een windje uit de anus’.

Nu is het niet zo dat winderigheid bij het gebed alleen Mohammed boos maakte. De profeet was ervan overtuigd dat zelfs de engelen er een enorme hekel aan hebben. Hij onderwees zijn volgelingen over de kwestie, en dit werd door Bukhari opgetekend als bindende richtlijn voor het leven. De Islam immers schrijft niet alleen voor hoe de mens met Allah moet omgaan, maar ook hoe het dagelijks leven moet worden ingericht, van a tot z. Moslims beschouwen hun religie daarom ook superieur aan de christelijke godsdienst, die geen duidelijkheid voor alledag biedt.

Nee dan de Islam! Mohammed leert dat als een moslim naar de moskee gaat voor gebed, met elke stap een zonde wordt vergeven, en zolang de moslim in de moskee is, vragen engelen aan Allah om de persoon te zegenen en te vergeven. Maar laat je een windje, dan stoppen ze daarmee onmiddellijk. Er is natuurlijk een grens aan wat engelen bereid zijn te doen.

Overigens, wie erin slaagt een geluidloze en reukloze wind te produceren, die zit wel snor, want de profeet zei ook, wederom opgetekend in de hadith, dat deze voorschriften om je opnieuw ritueel te gaan reinigen tiijdens het gebed, alleen gelden als de wind duidelijk hoorbaar is of echt te ruiken. Als je buurman er niks van merkt, dan maakt het Allah en de engelen niet uit.

Trouwen voor een uurtje

Elke moslim mag met vier vrouwen gehuwd zijn, daar is de Islam duidelijk over. Nu is dat voor de meeste mannen onbetaalbaar en vrouwen zijn ook niet vrij voorhanden, dus om praktische redenen komt het niet heel vaak voor. Mannen met twee vrouwen kom je in de Arabische wereld wel vaak tegen. Doorgaans hebben ze dan twee woningen, waarover ze hun tijd eerlijk verdelen.
Maar over iets fundamenteels als het huwelijk is de Islam een verdeeld huis.

De Islam is in beweging; het is geen monolytische godsdienst waarin iedereen hetzelfde denkt en doet. Er zijn nogal wat moderne moslims die polygamie verwerpelijk vinden; ze erkennen dat Mohammed, perfecte spreekbuis van Allah, het toestond, maar menen dat hij het in wezen afkeurde. Dat blijkt uit de voorwaarde die hij eraan stelde: Je moet al je vrouwen gelijk behandelen. Dat kan geen normaal mens natuurlijk. Dat Mohammed zelf acht vrouwen had is van een andere orde, zeggen ze; hij was volmaakt in staat zijn vrouwen gelijk te behandelen.

De Islam zegt ook, dat wie geen geld heeft voor een huwelijk, sex mag genieten met elke slavin die hij heeft. De Koran zegt: ‘Als iemand van jullie het niet [financieel] kan opbrengen te trouwen met vrije gelovige vrouwen, neem dan gelovige meisjes van hen die je bezit’. In sommige landen als Saoedie Arabie, beschouwen de heren dit soms als vrijbrief om hun Fillippijnse huishoudsters voor meer dan alleen de schoonmaakbeurt te gebruiken.

Voor veel moslims is deze kwestie nogal beschamend. Vorig jaar vroeg een keurig gesluierde Egyptische vrouw die een islamitisch praatprogrammas op TV had, aan een theoloog naar deze kwestie. De man bevestigde dat mannen inderdaad elk slavinnetje mogen gebruiken. De vrouw was zo geschokt dat ze met haar programma is gestopt. Ze draagt ook geen sluier meer.

Over een derde variant, het muta‘a (plezier) huwelijk, wordt ook veel discussieerd onder moslims. Het muta‘a-huwelijk is bedoeld voor wie zich geen vaste vrouwen kan veroorloven, maar toch door de natuur worden gedrongen tot zijn gerief. Je sluit een formeel contract met de vrouw van je (tijdelijke) dromen, en daarin leg je vast dat je haar voor een uurtje wenst, of een dag. Bovendien tekent de vrouw ervoor dat ze geen recht heeft op een erfenis.

Aanhangers zeggen dat dit huwelijk buitenechtelijke sex voorkomt, terwijl de man toch aan zijn gerief komt. De zaak wordt netjes contractueel geregeld, de vrouw krijgt zelfs een bruidschat. Die is doorgaans veel geringer dan wat heren op de wallen in Amsterdam naar verluidt voor een ‘huwelijk’ van een uur neerleggen. Alle islamitische theologen geloven dat Mohammed dit huwelijk instelde; zijn opvolger, kalief Omar, schafte het weer af. De meeste soennieten verwerpen het dus, in navolging van Omar. Sjiieten, die Omar niet erkennen als waardige opvolger van de profeet, zijn juist overtuigde voorstanders van dit kortstondige huwelijk.

Dit artikel stond op 6 december 2008 in het Nederlands Dagblad
(c) Jos M Strengholt

Allah verliest 21 namen

Langs de snelweg tussen Cairo en Suez heeft een vrome moslim jaren geleden 99 borden geplaatst, met op elk bord een naam van Allah, die immers volgens de islamitische traditie 99 ‘mooiste namen’ heeft. In Egypte woedt al wekenlang een theologenruzie over die namen van Allah. De hoftheologen van het land, dat zijn de ‘ulama van de Azhar universiteit (gesticht in het jaar 969!) zijn van mening dat van die 99 namen, 21 de prullenbak in moeten. Veel van die namen staan al eeuwenlang in marmer afgebeeld in de moskeen van Egypte.

In vrome liederen, in boeken, in preken, is in de hele islamitische wereld eeuwenlang gewag gemaakt van de 99 namen; je kunt de 99 namen downloaden als beltoon voor je mobiele telefoon, en het internet wemelt van de websites over deze 99 namen. Maar dat mag dus niet langer van de theologen. Sjeik Joesef al-Badri, een radikale Egyptische fundamentalist, is zelfs een rechtzaak begonnen om het zingen van die namen geheel te verbieden.

De oorzaak van de consternatie? Een Koptisch-Orthodoxe priester, Zakaria. Hij heeft op satelliet-televisie gehakt gemaakt van tientallen van die ‘mooie namen’ van Allah, en daarmee heeft hij de islamitische geleerden beschaamd.

Een van die ‘mooiste namen’ die volgens al-Azhar echt niet meer kan worden gebruikt, nadat Zakaria fijntjes op de betekenis wees, is al-Dharr. Die naam betekent de Schadelijke. Historisch wordt die naam vaak uitgelegd en vertaald als ‘de Schepper van het Schadelijke’, maar dat betekent de naam echt niet. De naam suggereert dat Allah zelf de Schadelijke is. Een andere naam die uit de gratie is, is al-Nafia, wat de Nuttige betekent. Dat je van Allah moeilijk kan zeggen dat Hij nuttig is, begrijpen moslims wel; intussen is de naam wel eeuwenlang ten onrechte uitgelegd als ‘de Schepper van het Goede’.

Allah kan ook niet langer al-Khafid, de Verlager, worden genoemd. Dat is niet echt een woord waarmee de theologen van de Islam de Schepper willen aanduiden. Het spreekt immers over Allah als degene in wiens karakter het zit opgesloten dat Hij mensen verlaagt.

Deze affaire is interessant, omdat het laat zien hoe gevoelig moslims zijn op kritiek van de kant van goed geinformeerde christenen, zeker als dat in de publieke sfeer gebeurt. Het bewijst ook dat de Islam niet een monolytisch blok is; de islamitische geleerden zijn in staat om de geloofsbeleveing die al eeuwen gangbaar is, ter discussie te stellen om de Islam aan te passen.

Dit artikel stond op 22 december 2008 in het Nederlands Dagblad
(c) Jos M. Strengholt

Kredietcrisis

Wie de belangrijke waarden van het leven wil herkennen, heeft soms een crisis nodig. Zonder grote schokken in het leven, zouden we langzaam voortkabbelen als een zeilboot zonder wind of een surfer zonder golven. Ik kom nogal eens mensen tegen die zeggen dat ze zo verlangen naar rust. Rust? Dat vind je op het kerkhof. Crisis, troebelen, problemen, dat is het leven.

Wat heeft een mens nodig? Echt nodig? Een paar pond eten elke dag, een dak, een bed, een kachel, kleding. Maar we laten ons gekmaken door ons economische systeem waar we ons laten begraven onder een berg van afbetalingen, leningen, schulden, hypotheken, de noodzaak om ridukule speeltjes te moeten kopen en nog meer.

Die speeltjes hebben we nodig om onzelf in een staat van verdoving te houden zodat we niet stilstaan bij onszelf en de wonderlijke verslaving aan spullen, geld, en meer meer meer. Terwijl de echt belangrijke en waardevolle dingen van het leven niet te koop zijn. En als je die hebt, kan je ze door een kredietcrisis ook niet kwijtraken.

Lesgeven in Alexandrie

Ik was deze week, op donderdag, een middag en avond op stap om in Alexandrie les te geven. Met de trein uit Cairo naar Alexandrie kostte me 4 euro en 2 1/2 uur reistijd (tweede klas). In de nacht keerde ik terug voor 7 euro (eerste klas). Van huis van 1 in de middag tot 2 in de nacht, om 3 uur les te geven... Het was leuk om na jaren weer eens in Alexandrie te zijn. Een prachtstad met een heel andere sfeer dan Cairo. Zelfs qua bouwstijl is er behoorlijk onderscheid.

De School van Alexandrie gebruikt een aantal klaslokalen in en om de St Mark's kerk, een prachtig oud gebouw waarvoor de grond in 1839 door Muhammed Ali aan de Britten was geschonken. De bouwstijl lijkt sterk op die van de American University in Cairo.

Sherif Atif is de administrateur van de opleiding in Alexandrie. De afdeling in Cairo, waar ik later deze week ook een paar uur moet lesgeven, heeft z'n eigen administratie. Leuk om te doen, maar phew, tijdrovend. En nu moet ik 14 arabische werkstukken over Kerk en Communicatie nakijken.

Andrew Perriman - Emerging Church

Marty dwong me van de week om het een en ander te lezen van Andrew Perriman, een goeroe van de Emerging Church beweging. Ik had me daar nauwelijks mee bezig gehouden en wist niet wat ik zag. Mijn hemel. Wat een hutspot van

1) slechte exegese
2) disrespect voor hoe de zeer vroege kerk de bijbel uitlegde
3) verregaande eenzijdigheid in de uitleg van het Nieuwe Testament op basis van een paar wankele vooronderstellingen

Perriman meent ons even op het juiste spoor van het begrijpen van de bijbel te krijgen, waar dat niemand tot de 21ste eeuw is gelukt. Alleen al die pretentie!

Wat me enorm stoort is hoe Perriman meent dat de allereerste kerk na het Nieuwe Testament niks te zeggen heeft over hoe we de bijbel moeten begrijpen. Logisch, want die kerk van de tijd van 90-150 na Christus spreekt alle thema's van Perriman lijnrecht tegen. Echt ongelofelijk hoe die man geen greintje respect toont voor de kerk.

Wat hij dus suggereert is dat meteen na het Nieuwe Testament een breuk in het christendom plaatsvond - een breuk die pas nu wordt geheeld door de Emerging Church.

Voor mij bevestigt dit het enorme belang van de Apostolische Vaders die we in deze blog behandeld hebben - en ik neem me heilig voor om stevig door te gaan met die studie en met het aantonen van de betekenis voor die kerkvaders voor ons begrip van het Nieuwe Testament.

Ik geloof in een consensueel begrijpen van de bijbel. Uitleg van de bijbel anno 2008 moet in consensus zijn met de vroege kerk. Als we dat niet doen, moeten we wel extreem sterke papieren hebben. Dan moeten we namelijk aantonen dat de leerlingen van Paulus, Petrus en de andere apostelen hun boodschap niet hebben begrepen, en dat ze een andere boodschap zijn gaan verkondigen. Een suggestie die volstrekt onhoudbaar is als je die kerkvaders bestudeert in samenhang met het Nieuwe Testament. De continuiteit is juist opvallend.

Voor Perriman lijkt dat allemaal irrelevant. Hij heeft het licht gezien. Geen opstanding van gelovigen, geen persoonlijk heil, geen hemel en hel. En zulke pulp slikken evangelischen bij de duizenden.

Adrienne neemt afscheid van DUET

Na jarenlang leiding te hebben gegeven aan ontwikkelingswerk in zuidelijk Egypte in de organisatie DUET, heeft Adrienne vandaag afscheid genomen. Ze wil zich op wat andere dingen concentreren, en vond dus dat de tijd gekomen was. Het ging d'r aan het hart, want de invloed die haar werk op duizenden arme gezinnen in het zuiden van ons land heeft gehad, was groot. Mensen kregen voor het eerst schoon drinkwater, of electriciteit, of een latrine. Enorme veranderingen voor de armsten in de samenleving!

Het bestuur nam afscheid op een waardige manier - met chinees eten, speeches, en kados. Een non met wie Adrienne veel samenwerkte kwam vandaag een roze laken voor op ons bed brengen, in een tasje waarop staat: 'I am sick with love'.

Overzicht van Patristische Literatuur

Lesgeven op Alexandria School of Theology

Het afgelopen weekend heb ik een paar lessen verzorgd op de Alexandria School of Theology, over Kerk en Communicatie. Tot aan de komende zomer moet ik daar nog 13 lessen over verzorgen. Ik heb dat nooit eerder in Egypte gedaan, maar een jaar of wat geleden besloot ik dat als ik tegen de 50 ga lopen, ik me meer wil inzetten voor de overdracht van mijn eigen kennis en ervaring. We zijn hier immers intussen lang genoeg om het gevoel te hebben dat we de mensen ook wat te zeggen hebben.

Daarmee heb ik nu dus een begin gemaakt. Raad maar hoe oud ik begin te worden...

Brief van Mathetes aan Diognetus

Rond het jaar 130 werd door een anonieme schrijver een brief geschreven aan Diognetus; in de brief noemt de schrijver zich een leraar, Grieks: mathetes. Daar dankt de brief zijn naam aan.
Een engelse versie kan HIER worden gevonden.

Diognetus wil van de schrijver weten hoe christenen God vereren, in wat voor God ze vertrouwen, en hoe hun religie in elkaar zit.(Chapter 1)

Mathetes begint meteen met te zeggen dat christenen niks van doen hebben met de goden van de Grieken of het bijgeloof van de Joden. Hij legt uit dat de Griekse goden blind, doof, zonder gevoel, zonder leven zijn, niet in staat tot beweging. De Joden hebben gelijk dat ze de ene God dienen, maar de bloedigheid van de offers maken de fout te denken dat God zulks nodig heeft. Mathetes spreekt vol afkeer van het Joodse bijgeloof over de sabbat, het idee dat ze door de besnijdenis extra geliefd zijn bij God, etc.(Chapter 2-4)

Christenen worden beschreven als mensen die zich aan de gewoonten van hun landen houden, en die zich niet door taal of gebruiken van anderen onderscheiden. Wel leven ze als bijwoners in hun landen. Ze plegen geen abortussen, geen overspel, ze leven als burgers van de hemel. Ze hoduen zich aan de wetten, maar leven veel voorbeeldiger dan de wetten voorschrijven. Ze houden van alle mensen, maar worden door allen vervolgd, veroordeeld, en gedood.(Chapter 5)

Christenen in de weeld worden met de ziel in het lichaam vergeleken. Overal verspreid, maar er geen onderdeel van. Ze worden gezien als degenen die de wereld bewaren, als een onsterfelijke ziel in een sterfelijk lichaam.(Chapter 6)

God stuurde geen bodes, maar Hij kwam zelf naar de wereld, zoals een koning zijn zoon stuurt die zelf ook een koning is - als God. Hij stuurde Hem om mensen te overtuigen, niet om ze te dwingen, want geweld heeft geen plaats in het karakter van God. Hij stuurde Hem om ons lief te hebben, niet om ons te oordelen. De realiteit van die openbaring van God is duidelijk uit het feit dat vervolgde christenen het geloof niet opgeven, maar liever lijden.(Chapter 7)

Zonder de komst van Christus hadden we God nooit kunnen leren kennen. Maar wat God van eeuwigheid had bedacht aan zegeningen voor ons, had Hij altijd al aan zijn Zoon geopenbaard, en dat is ons nu bekend geworden. (Chapter 8)

God wachtte zo lang met zijn Zoon te sturen omdat het aan de mensheid eerst goed duidelijk moest zijn dat ze onwaardig waren en niet in staat het eeuwig leven door hun goede werken te bereiken. Toen de zonde een hoogtepunt had bereikt, stuurde God zijn Zoon, waardoor zijn goedheid zichtbaar werd. Hij nam de last van onze zonden op zich, Hij gaf zijn zoon als losprijs, de heilige voor zondaren, de volmaakte voor de slechten.

Wat een zoete ruil! O niet te bevatten operatie! Wat een voordelen die alle verwachtingen te boven gaan! Dat de slechtheid van velen in de ene rechtvaardige verborgen zijn, en dat de rechtvaardigheid van die ene veel overtreders zou rechtvaardigen! Door in het verleden ons te overtuigen dat onze natuur niet in staat was het leven te vinden, en na Redder te hebben geopenbaard die in staat is zelfs die dingen te redden waarvoor dat voorheen niet mogelijk was, door deze twee zaken heeft Hij ons overtuigd om in zijn vriendelijkheid te vertrouwen, en om Hem te beschouwen als onze Voorziener, Vader, Leraar, Raadgever, Heelmeester, onze Wijsheid, Licht, Eer, Heerlijkheid, Kracht en Leven - zodat we ons niet bezorgd maken over kleding en voedsel. (Chapter 9)

Als u dit geloof wilt bezitten, moet u eerst de Vader leren kennen. De Vader heeft de mensheid lief en heeft zijn eniggeboren Zoon gezonden. Hij heeft Hem het Koninkrijk der hemelen beloofd, en Hij geeft het aan hen die Hem liefhebben. Geen wonder dat zijn volgelingen op hun beurt God en alle mensen liefhebben, als imitators van zijn vriendelijkheid. Wie zich net als God bekommert om andere mensen, wordt een God voor wie zijn bekommernis ontvangen. Dan is hij een imitator van God.

Dan begrijpt u toch dat zulke mensen omwille van de gerechtigheid het vuur van de verdrukking verdragen dat slechts kort duurt? (Chapter 10)

Mathetes zegt dat hij zelf een leerling van de apostelen was. Sommigen denken dat hij Clemens van Rome is, of Apollos, maar het is onbekend. Hij zegt dat hij de zaken doorgeeft die hij heeft ontvangen (van die apostelen, lijkt me).

Dit is Hij die was van den beginnne, die verscheen alsof Hij nieuw was, en die oud werd bevonden, en toch wordt Hij telkens opnieuw geboren in de harten van de heiligen. Dit is Hij die is van eeuwigheid, en die nu de Zoon wordt genoemd; waardoor de kerk is verrijkt, en genade, wijd verspreid, neemt toe in de heiligen, geeft ze begrip,onthult geheimen, verkondigt de tijden, verheugt zich over de getrouwen, geeft aan hen die zoeken... De vrees voor de wet wordt bezongen, de genade van de profeten is bekend, het geloof van de evangelien is bevestigd, en de genade van de kerk verheugd zich.(chapter 11)

De verlossing door Christus doet Mathetes tenslotte spreken over de voortgang van het Pascha van de Heer - wellicht een heenwijzing naar wat daarover in het boek Openbaring wordt gezegd (zie Openb. 5:9, 19:7, 20:5), de koren van zangers worden verzameld en in de juiste volgorde gezet, en het Woord verheugd zich in het onderwijs aan de heiligen - waardoor de Vader wordt geeerd.