Tien redenen waarom ik geen beamer in mijn erediensten wil:
1. Als ik preek, wil ik dat de mensen naar mij kijken. Teksten of plaatjes op een overhead tijdens de preek trekken de aandacht weg en maken het zeker moeilijker om van hart tot hart te spreken.
2. De beamer en bullet-points op een scherm maken het onmogelijk om van mijn tekst af te wijken, en om op de laatste nipper serieuze aanpassingen in een preek te doen.
3. Een beamer slokt mijn eigen aandacht op tijdens het preken. Gaat het wel goed? Is de juiste slide zichtbaar? Loop ik voor? Loop ik achter? In plaats van op mijn luisteraars in de kerk word ik gefixeerd op de techniek.
4. Ik wil dat mensen in de kerk hun bijbel of de bijbel in de kerkbank openen. Ik wil niet dat ze hun bijbel niet meer nodig hebben tijdens de eredienst. Dus geen bijbeltekst op de het scherm, maar gewoon in de bijbel.
5. Ik wil dat mensen een liedboek in hun handen hebben, en niet dat ze alles vanaf een scherm kunnen meelezen en meezingen.
6. Ik wil dat mensen de liturgie van de dienst in hun handen hebben, en beter nog, in hun hoofd. Alles op een wit scherm is me veel te consumptief.
7. De eredienst doe je samen; de beamer centraliseert alles rond een wit scherm en de persoon die de techniek bedient.
8. Een groot scherm in mijn prachtige kerkje is als een modderschuit op een vlag. Het past er niet in en verstoort architectuur en liturgie.
9. De eredienst is een tijd apart; tijd buiten de tijd. Waar de wereld om ons heen gonst en borrelt van techniek en informatie, wil ik mensen een uurtje bevrijden om zich op God te richten.
10. Techniek heeft de neiging fout te lopen; er gaat te vaak wat mis met de beamer of de laptop.
21 opmerkingen:
Tja. Wij hebben al jaren een beamer in de kerk en eerlijk gezegd vind ik het juist veel prettiger om naar een scherm te kijken dan naar de spreker omdat die anders veel te ver weg staat. Daarnaast heb je het zelf in de hand of de techniek het laat afweten of niet.
Ik snap dat ja. Maar misschien is de kerk dan wel te groot :-)
Jos,
De eerste 4 punten (ook de laatste) tackel je al door juist gebruik te maken van een beamer. Je denkt te veel vanuit de gedachte dat de beamer een soort 'second preacher' wordt.
En wat is er mooier dan staande zingen, zonder boekje in je handen. Jaja, dat kan alleen met beamer ;-)
Wij bidden staande, we zingen zittend.
En waarom zou een goede spreker een beamer nodig hebben? al dan niet een tweede spreker, je verliest oogcontact.
Ik bezoek een gemeente die ook al de nodige jaren een beamer gebruikt. Ik vind de meerwaarde beperkt. Het is qua zingen wel prettig om je hoofd niet naar beneden te hoeven richten omdat je een boekje in je handen hebt.
Nadelen zijn er duidelijk: het wordt meer consumeren als kerkganger. Meer richting een show. Eigenlijk ook de punten die Jos noemt. En het komt inderdaad wel eens voor dat slide te laat opkomt, waardoor de gemeente ineens niet weet wat er gezongen moet worden. Dat ervaar ik als onrustig.
van mij mag de beamer weg, hij had er niet hoeven komen, plaatjes bij de preek zijn m.i. overbodig. een verlichte muur is voor mij het zoveelste uur kijken naar kunstlicht. liever geen schermlicht op zondag. ik vind het storend en ben daardoor afgeleid van de gedachtengang en boodschap van de voorganger, als deze steeds naar zijn schermpje naast hem kijkt ipv de gemeente in. hij kijkt nu vaker naar beneden terwijl wij nu met opgeheven hoofd kunnen zingen; liederen die in onze diensten worden geprojecteerd zonder bronvermelding. geen componist, geen tekstschrijver, volgens mij niet correct. jammer dat we niet meer kunnen zien dat we "Geest van hierboven" zingen op de wijs van een schalks dansliedje uit de Italiaanse Renaissance.
Ine
Op veel van de punten is mijn antwoord: dan moet je de beamer anders gebruiken. Ik ben het wel eens dat je de beamer niet moet gebruiken óm hem te gebruiken, maar in veel gevallen zorgt het ervoor dat de boodschap beter over komt. Dit is in veel onderzoeken aangetoond (zie bv. de artikelen/boeken van R.E. Mayer). Het is niet voor niets dat op scholen bijna niet meer anders wordt gedaan. Maar als het bij een bepaalde preek of een fragment even niet nodig is, dan mag het beeld gerust even op zwart, geen probleem.
Ja ik weet ook wel hoe ik een beamer kan gebruiken. Ik gebruik graag een dataprojector als ik lesgeef. In onze grootste kerkzaal heb ik een flatscreen hangen die we veel gebruiken. Ik ben prima thuis in powerpoint.
Mijn argument is niet tegen het gebruik van moderne media in informatieoverdracht in het algemeen - prachtig. Mijn argument is tegen het gebruik van dat ding in de eredienst.
De liturgie van onze eredienst en de bouw van anglicaanse kerken verdraagt zich slecht met het grote witte scherm.
ik denk trouwens ook dat nogal wat preken een beamer 'nodig hebben' omdat de preek veel te lang is. Dat is natuurlijk een kwestie van smaak, maar ik preek graag rond de 14 minuten. Als je niet in 13-15 minuten kan zeggen wat gezegd moet worden, kan je dat in 30 minuten ook niet.
als ik een evangelische gemeente zou leiden in een sportzaal of aula, zou ik vast anders denken over het gebruik van beamer in de eredienst. Je hebt dan een wezenlijk andere visie op liturgie en eredienst.
Ik zei natuurlijk ook niet dat ik tegen het gebruik van beamers ben. Ik zei dat ik er tegen ben in MIJN kerk. :-)
Samengevat: Omdat ik het niet kan. Nou ja, op zich een goede reden.
Bij mijn preken ben ik de laatste tijd overgegaan tot het gebruik van de beamer. Ik noem wat voordelen en ga ook in op wat bezwaren die jij noemt.
- Mensen houden de draad beter vast. Ik werk met duidelijk onderscheiden sheets. Op één soort sheets krijgt de gemeente steeds weer de opbouw van de preek te zien.
- Beeld beklijft vaak beter dan woorden. Een goede combinatie van beeld en woord kan de boodschap versterken (weet ik vanuit mijn achtergrond als tv-journalist).
- Schriftgedeeltes waarbij ik langdurig bij stilsta zet ik niet op de beamer. Ik nodig de gemeente uit mee te lezen in de Bijbel. Teksten waarnaar ik kort verwijs, zet ik volledig op de beamer.
- Mijn preken heb ik een week van te voren klaar. (Met het oog op kinderwerkblad, musici, enz.) Afgelopen week heb ik de preek nog helemaal omgegooid vanwege een nieuw inzicht. Er was nog alle tijd om een nieuwe PPT te maken. Stel dat ik op het allerlaatste moment een nieuw inzicht zou krijgen, dan zou ik preken zonder PPT.
- Soms kijkt de gemeente inderdaad naar het plaatje. Dan kijk ik even met de gemeente mee. Dan doen we sámen hetzelfde, en houden we verbinding.
- Let er bij de keuze van afbeeldingen op dat ze niet te veel afleiden. Ik kies meestal voor sobere en abstracte afbeeldingen.
Roelof Vellinga, predikant te Hasselt (NL)
Hallo,
Ik ben docent. Het zou goed zijn als u zich eens zou verdiepen in deze wereld en hoe je als docent/prediker een boodschap effectief kan overbrengen. Ik raad aan om eens cursus te volgen. De laatste jaren is er veel kennis opgedaan over hoe hersenen werken.
1. Teksten en plaatjes dienen ondersteunend te zijn zodat de luisteraar de boodschap beter kan onthouden. De juiste dia's is lastig. Minstens net zo lastig als het vinden van de juiste woorden. Waarbij sommige predikanten maar wat van zich af preken zonder na te denken of de boodschap op deze manier wel overkomt.
2. Als u met balletjes op het scherm de bullets bedoelt en u deze wil aanpassen geeft dit volgens mij aan dat de preekvoorbereiding van u onvoldoende is of de dia raakt niet de kern van uw preek of een eventueel plaatje is niet ondersteunend. Als docent merk je dat pas na een eerste keer de uitleg gegeven te hebben. Daarna pas je verbeteringen toe.
3. Tja wat moet ik hier van zeggen. Wanneer een predikant de techniek van het preken niet onder de knie heeft wordt het lastig. In het onderwijs functioneer je dan niet en dat heeft consequenties en wordt het tijd om afscheid te nemen. We leven nu eenmaal in een beeldende maatschappij.
4. Hier ben ik het mee eens. Maar je hoeft niet alles te beamen. De vraag die hier achter zit is hoe actiever je de luisteraar. Dat hier een wezenlijk probleem zit binnen de kerkdienst spreekt denk ik voor zich. Het is veel consumeren en sluit eigenlijk niet meer aan bij hoe we functioneren in de maatschappij.
5. Zingen zonder boekje geeft de gelegenheid elkaar aan te kijken elkaar te ontmoeten en elkaar echt toe te zingen. Door te zingen vanaf de beamer krijg je juist meer gemeenschapsgevoel.
6. De kerkdienst is over het algemeen erg consumptief. Het is de taak van de prediker om mensen te activeren dat doe je niet met een boekje of door een preek. Juist de beamer kan mensen activeren door bijv. prikkende vragen te stellen tijdens de preek. Het vraagt dus om een andere manier van preken. Waarbij de beamer mensen kan activeren tijdens de preek. Het bied kansen.
8. het staat niet overal even mooi. Maar de waarde is veel te groot, bij goed gebruik, om niet te beameren.
9. Doe je de lampen ook uit en de microfoon en de verwarming en alle andere techniek die gebruikt wordt in de kerkdienst. De beamer geeft juist de gelegenheid om je nog meer te richten op God.
10. Bij mij gaat zelden iets mis dus zorg er voor dat de apparatuur werkt.
Bedankt voor de tips :-) ik heb jarenlang mediabedrijven in Egypte geleid - vooral TV. Dus ben niet helemaal van gisteren als het op communicatie aankomt. En lesgeven gaat me ook heel prima af, ja, ook met moderne middelen.
ik zal later op de concrete commentaren ingaan.
Als de spreker te ver weg staat – en dat gebeurt natuurlijk in grote kerken of zalen – dan lijkt me het handig om de spreker op een scherm te laten zien. Mijn kerk is niet groot, er kunnnen misschien 140 mensen in. Dus ik heb dit probleem niet.
In onze kerk zingen we bijna alles zittend. Dat is omdat we, om liturgische redenen, juist bij het bidden en bij de avondmaalsviering staan.
Een liedboek in de hand is soms vervelend, als je zo charismatisch bent dat twee handen vrij moeten zijn. Maar de meeste van mijn gemeenteleden volstaan met slechts een hand. En kennen de muziek ook vaak uit het hoofd.
Misschien heeft de behoefte aan ondersteuning bij een preek te maken met de lengte ervan? Ik houd het meestal op 13-14 minuten.
Ik gebruik niet of nauwelijks ‘verwijsteksten’ in mijn preek. Beperk me bewust zoveel mogelijk tot een bijbelgedeelte.
Ik noch mijn gemeenteleden voelen behoefte aan ondersteuning door iets op een wit scherm achter mij; ze houden de draad prima vast. Ik heb dit diverse malen besproken.
Alleen mijn muziekgroep vraagt altijd om beamergebruik. Ja, het schept meer flexibiliteit in muziekkeus. Maar aangezien we mensen elke week een papieren liturgie in de hand geven, kunnen we liederen die niet in het boek staan, prima afdrukken op die papieren liturgie.
Een preek is niet hetzelfde als onderwijs. Informatieoverdracht is maar een aspect van de preek.
Ik kan prima met een beamer etc omgaan. Ik ben niet van gisteren. Ik sprak in mijn tien punten ook namens mijn collega’s ☺
Ik bereid mijn preken een dag of 5 van tevoren voor. Mijn argument over het omgooien van de preek op de laatste nipper is niet persoonlijk.
Onze kerkdiensten zijn helemaal niet consumptief en ze worden ook niet zo ervaren door mijn gemeenteleden.
Als er prikkelende vragen gesteld moeten worden, kan ik dat prima zonder een beamer.
Ja, ik doe de microfoon zoveel mogelijk uit – het zorgt dat de gemeenteleden beter luisteren als ik de microfoon niet gebruik. Maar ik heb geen negatief word gesproken tegen techniek als zodanig. Het valt me op hoeveel reacties hier, en op twitter, suggereren dat ik iets tegen techniek heb. Het tegendeel is waar. Ik hoor bij de total verslingerde gebruikers van MacBook, ipad en iphone.
Bij mij gaat ook zelden iets mis met de techniek. Maar ik ben niet de enige en mijn collega’s maken er vaak een potje van. Bovendien valt bij ons de stroom nog wel eens uit. Dus laat ik liever zien dat je ook zonder hulpmiddelen tot het hart van de mensen kan spreken.
Hallo Jos,
Het meer inhoudelijke argument (9) lijkt me meer hout te snijden dan de praktische.
Waarom zou je willen dat mensen naar jou kijken en niet naar een beamer (1), terwijl je het wel normaal vindt dat ze niet naar jou kijken maar naar een papiertje (4, 5, 6)? Is dat niet evengoed "consumptief" en verstoort dat niet juist nog meer het "samen"?
Ik preek altijd met een powerpoint, mijn ervaring is dat mensen alleen even naar de beamer kijken als daar iets verandert, en verder gewoon naar mij.
Uiteraard vergt het gebruik van de beamer en het flexibel omspringen met powerpoint wel wat vaardigheid (2, 3 en 10), maar dat is geen argument tegen gebruik - slechts een argument tegen slechte voorbereiding of te statisch gebruik. Collega's die dit niet beheersen kunnen het inderdaad beter niet doen. Of nog beter: het leren.
De vraag lijkt me meer wat het doel van de eredienst is, en hoe je dat bereikt (9). Hoe bereik je dat mensen zich "op God richten"? De leerstijlen van Kolb geven aan dat dit voor iedereen anders werkt. De één leert door conceptuele uitleg, de ander door praktijkvoorbeelden, en weer een derde door beelden. Zie de tastbaarheid van het Avondmaal. Zie je artikel over iconen. Waarom zou je de woorddenkers in je publiek bevoordelen boven de beelddenkers door naast je tekst geen beeld te gebruiken? Mijn taak als spreker is om iedereen te helpen "zich op God te richten" in de taal die hij/zij spreekt. Daarin vullen woord en beeld elkaar m.i. aan, mits vaardig gecombineerd.
Ik weet eigenlijk niet zo goed waarom ik hierop reageer, vind het eigenlijk een non-issue. Maar ik struikelde even over het herhaalde "ik wil" en over "mijn erediensten". Volgens mij is het niet "mijn" eredienst, maar een publieke verkondiging van het evangelie. Leidend zou dus moeten zijn wat het best communiceert, niet wat ik wil of prettig/smaakvol vind.
Hallo Alex
Van mij hoeft de gemeente alleen naar mij te kijken tijdens de preek en de viering van het avondmaal. In beide gevallen hebben ze geen papier in hun hand nodig, noch tekst op en beamer. Als het gaat om bijbelgedeelten of liederen heb ik liever dat ze hun bijbel en een liedboek gebruiken. Dat stimuleert het gebruik ervan ook buiten de kerk. Ja, ook een ipad of iphone lijkt me daarvoor heel geschikt. Maar niet zozeer het louter consumptieve kijken naar een scherm voorin de kerk.
Ja, ik heb ook wel met powerpoint gepreekt, overigens niet in een Anglikaanse contekst. Als ik de hoofdpunten op de beamer zet, kijken ze daar even naar. Ik zie daarin geen winst. In mijn (korte) preken houd ik de aandacht prima vast door mijn woorden en mijn presentatie.
Inderdaad is slecht gebruik van de beamer geen reden om de beamer niet goed te gebruiken. Dat doe ik dus buiten de eredienst graag. Maar in Egypte – ik spreek over mijn contekst he? – heb ik zoveel slecht gebruik gezien, dat ik mijn collegas liever adviseer het geheel niet te doen.
De hele Anglikaanse liturgie is beeldend. We laten van alles zien in de eredienst, door iconen, door lichaamsbewegingen, in de eucharistie. Wie die liturgie goed leidt, heeft veel minder behoefte aan hulpmiddelen al seen beamer. En wat een opluchting voor de gemeente om tijdens de preek even te mogen luisteren alleen ☺.
Wie niet uit een liturgische traditie komt, en een strakke woordgeorienteerde dienst gewend is, snakt natuurlijk naar beelden. Ik zou in zo’n contekst ook elk midden aangrijpen. Maar beter dan de beamer lijkt me een terugkeer naar die prachtige liturgien die de kerk rijk is, en naar de beelden die daar goed bij passen – iconen, beelden, platen, etc. En elke eredienst mondt uit in eucharistie. Wie zo’n eredienst beleeft met alle zintuigen, zit echt niet zo te snakken naar een lange preek met de beamer als ondersteuning. De hele eredienst ‘spreekt’ tot de gelovige.
Ja, ik wil het zo. Ik ben nu eenmaal als priester in mijn kerk verantwoordelijk voor de liturgie en voor de hele eredienst. Ja, samen met anderen, maar de eindverantwoording ligt bij mij. Als Anglicanen zijn we bovendien niet democratisch ☺
En nee, onze eredienst is niet een publieke verkondiging van het evangelie. Het is de ontmoeting met God rond de eucharistie. Alle aspecten van de dienst, ook de preek (al dan niet met beamer) zijn daarop gericht. Op het samen God ontmoeten die ons tegemoet komt. Inderdaad, het gaat er dan niet om wat ik preetig of smaakvol vind. Maar ik heb wel de opdracht om die eredienst zo in te richten dat de leden van de gemeenschap God ontmoeten. En dat is in mijn contekst dus helemaal niet zo woordgericht maar juist heel beeldend.
In een beeldende litiurgie wil ik graag zorgen dat de beelden die worden gebruikt die litirgie ondersteunen, en niet storend werken.
Op http://www.nd.nl/artikelen/2013/november/05/het-keukenmes-de-beamer-en-de-preek reageer ik op de bijdrage van Strengholt. Het is mijn stelling, dat hij meer reageert op wanpraktijken dan op de feitelijke communicatieve waarde van de beamer.
Leuk die link. maar niemand kan dat lezen zonder te betalen. Jammer, dan kan ik er ook niet op reageren :-)
Maar ik vermoed zomaar dat ik het er niet helemaal mee eens zal zijn :D
Als Anglicaan reageer ik niet alleen op slecht gebruik van de beamer. In de Anglikaanse liturgie is het gebruik van de beamer wat mij betreft principieel ongewenst. Niet al mijn Anglikaanse collegas zijn het met me eens daarin, maar dit is wel mijn optiek.
Ik ben een groot voorstander van "beeld" in de kerk. en van geluid, en van geur en van voelen. alle zintuigen als het even kan.
als ik de kale liturgie van de calvinistisch reformatie zou moeten gebruiken zou ik ook elk middel aangrijpen om er iets van te maken, dat weer wel. Dus ik snap heel goed dat velen graag de beamer de kerk in halen.
Leuk die link. maar niemand kan dat lezen zonder te betalen. Jammer, dan kan ik er ook niet op reageren :-)
Maar ik vermoed zomaar dat ik het er niet helemaal mee eens zal zijn :D
Als Anglicaan reageer ik niet alleen op slecht gebruik van de beamer. In de Anglikaanse liturgie is het gebruik van de beamer wat mij betreft principieel ongewenst. Niet al mijn Anglikaanse collegas zijn het met me eens daarin, maar dit is wel mijn optiek.
Ik ben een groot voorstander van "beeld" in de kerk. en van geluid, en van geur en van voelen. alle zintuigen als het even kan.
als ik de kale liturgie van de calvinistisch reformatie zou moeten gebruiken zou ik ook elk middel aangrijpen om er iets van te maken, dat weer wel. Dus ik snap heel goed dat velen graag de beamer de kerk in halen.
Hallo dominee,
De meeste punten begrijp ik wel, en er zit ook wel wat in, maar wat mij nou opviel, is dat zeker 6 van de 10 argumenten draaien om wat jij wilt. Die argumenten draaien om "ik". En in de kerk moet het niet draaien om "ik".
Ja Gerard dat is wel leuk maar God heeft geen openbaring gegeven over beamers in de kerk. Bovendien houdt hij ons mensen verantwoordelijk. Ik kan deze tien punten toch moeilijk schrijven alsof God dit wil? Die vraag stel je vast ook niet als je de verwarming hoger zet in de kerk.
Jarenlang les gegeven met een beamer in het hoger onderwijs. Al mijn colleges vastgepind in puntjes op dia's en weinig flexibiliteit.
Na lezing van Remco Claassens "Verbaal Meesterschap" heb ik het apparaat maar eens uitgezet. Ik neem mijn toevlucht tot stift en whiteboard, zet al pratend en discussierend schema's en begrippen op het bord. Het is een verademing: eindelijk weer contact met de studenten. Gaat de beamer nooit meer aan? Jawel, een heel enkele keer als ik iets wil laten zien, een filmpje, een schema. Maar dan kijk ik zelf mee met de studenten. Remco Claassen heeft gelijk: de beamer is de rolllator van de slechte spreker.
Een reactie posten