Alleen via Saoedische bloggers werd dit nieuws van de demonstratie in al-Qatif bekend; de Saoedische media zwegen als het graf. Dat doodzwijgen is een uiting van de vrees van de Saoedische autoriteiten voor de opmars van de sjiitische Islam, met daarachter Iran als sturende grootmacht. Saoedie Arabie’s oostkust, waar zich niet alleen een sjiietische meerderheid maar ook de grootste oliereserves van de wereld bevinden, zou in de komende jaren wel eens opnieuw een probleemhaard kunnen worden.
Aan de oostkust van Saoedie Arabie wonen veel sjiitische moslims; die worden al jarenlang monddood gemaakt door de extreme soennitische aanhangers van de Wahhabistische Islam die de touwtjes van Saoedie Arabie in handen hebben. De afgelopen maanden heeft Saoedie Arabie allerlei maatregelen genomen om de geestelijke leiders van die sjiieten het leven moeilijk te maken. Die sjiieten houden zich angstvallig gedeisd, maar zijn nu in actie gekomen na een oproep daartoe van de sjiietische sjeik Nasrallah.
Deze demonstratie laat zien dat de sjiieten in Saoedie Arabie zich in toenemende mate assertief opstellen, net zoals ze dat overal in de Arabische wereld doen. Een concrete aanleiding momenteel is de situatie in Gaza; vooral Iran en Hizbollah werpen zich op als de verdedigers van de Palestijnen tegen Israel en de Verenigde Staten. Dat verscherpte de afgelopen weken de politieke tegenstellingen tussen Iran en Egypte, want Iran vindt dat Egypte heult met de vijand door de grens met Gaza niet wijd open te zetten voor de invoer van wapens. Deze aanvallen op Egypte hebben ervoor gezorgd dat geplande diplomatieke bezoeken tussen beide landen werden afgezegd.
De politieke twist heeft echter een veel diepere lading dan een meningsverschil over Gaza. Eerder deze maand zei de Egyptische president Hosni Mubarak tijdens een besloten zitting van zijn Nationale Demokratische Partij: 'De Perzen willen de Arabieren opvreten.' Via de Koeweitse krant al-Jarida lekte dit uit. Er is sprake van een culturele tegenstelling tussen de Perzen en de Arabieren, en die valt voor een behoorlijk deel samen met de twee hoofdrichtingen in de Islam, de sjia en de soenna, die elkaar beschouwen als afvallige moslims.
De Saoedische vrees voor een rol van Iran en de sjiieten wordt dus gedeeld in alle Arabische hoofdsteden. Voor de meeste Arabieren staat vast dat de ontwikkeling van nucleaire wapens in Iran niets met Israel te maken heeft, maar alles met de pogingen van Iran om de macht in de regio te krijgen. Egypte en andere Arabische landen hebben daarom ook aangekondigd dat ze nucleaire energie willen ontwikkelen.
Dit najaar sprak de gerespekteerde soennitische sjeik Yousef al-Qaradhawi van Egypte scherpe woorden over de sjiieten. Al-Qaradhawi is hoofd van de International Unie voor ‘Ulama (islamitische wetsgeleerden). Hij waarschuwde voor het gevaar van de infiltratie van de sjiietische islam in soennitische landen en noemde dit een onderdeel van de pogingen van Iran om in de regio de macht te grijpen. Libanon is inmiddels onbestuurlijk geworden als Hizbollah niet meebestuurt, en in Irak staan de sjiieten aan de vooravond van hun greep naar de macht. De meeste Arabieren verwachten dat als de Amerikanen uit Irak vertrekken, de sjia daar onmiddellijk de macht overneemt. Daarmee krijgt die stroming in de Islam veel meer macht over de Arabische Golf en diens olievoorraden. Dan wordt het weer een Perzische Golf, is de Arabische vrees.
Dat Iran vuur spuugde na al-Qaradhawi’s uitspraken, is niet verwonderlijk. Hij werd een zionist genoemd; erger kan dus niet. Opvallend is dat veek soennieten ook kritisch op al-Qaradhawi waren. Voor veel radikale moslims, en ook de Moslim Broederschap, moet alles in het werk gesteld om de Islamitische wereld te verenigen tegen het gevaar van het Westen. Voor hun is eenheid vereist boven alles, om wereldwijde machtspolitieke redenen. Op politiek niveau kunnen radikale moslims wereldwijd elkaar aardig vinden, vooral omdat er een gezamenlijke vijand is, met Israel en de Verenigde Staten als speerpunt.
Maar de Egyptische al-Azhar universiteit en de overheid hebben zich achter al-Qaradhawi gesteld; de meeste soennitische islamgeleerden zijn het vanuit religieus oogpunt geheel met hem eens, en de politieke machthebbers in de Arabische wereld moeten uiteraard niet hebben van de revolutionaire taal van Iran. De soennitische geleerden zijn van mening dat met de sjiietische Islam geen verzoening kan plaatvinden; belangrijke onderdelen van het gedachtengoed van de sjia kunnen ze nooit aanvaarden. Daarbij gaat het om een fundamenteel andere visie op de geschiedenis van de vroege Islam en op het huidige geestelijk leiderschap over de Moslim gemeenschap.
Het Egyptische parlementslid en hoofdredacteur van dagblad al-Jumhuria, Muhammad Ali Ibrahim, staat geheel achter al-Qaradhawi’s oproep tot waakzaamheid. Muhammad wees op de vele Iraakse vluchtelingen, waaronder nogal wat sjiieten, die zich in Egypte hebben gevestigd, en hij noemde ze een vijfde kollone. Hij spreekt van een aanval op Egypte, en vreest dat Egypte hetzelfde lot zal treffen als Libanon of Irak, en wenst dus dat alle sjiieten het land worden uitgezet. Die boodschap verkondigt hij via zijn krant, die doorgaanse de visie van de overheid weergeeft.
De politieke en religieuze tegenstellingen tussen de twee stromingen in de Islam hebben de afgelopen maanden op het internet tot digitale oorlogen geleid. Sjiietische hackers hebben op grote schaal websites van kranten en islamitische instellingen in de Arabische wereld gekraakt; daarbij werd duidelijk gemaakt dat de sjiietische Islam en Iran in opmars zijn. Het was nog maar digitaal, maar de teksten en afbeeldingen die de Iraanse hackers op de websites plaatsten, lieten duidelijk zien dat velen in Iran expansieve doelen hebben.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten