De Fatiha: Het gebed van de Islam (4) U alleen… en U alleen…

Surah Al-Fatiha:
1. In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle
2. Lof zij Allah, de Heer der werelden
3. De Barmhartige, de Genadevolle
4. Meester van de Dag des Oordeels
5. U alleen vereren wij en U alleen smeken wij om hulp
6. Leid ons op het rechte pad,
7. het pad dergenen aan wie Gij gunsten hebt geschonken, niet dat van hen op wie toorn is nedergedaald, noch dat der dwalenden.

Introductie
De Fatiha (De Opening) is het belangrijkste gebed in de Islam. Moslims horen het dagelijks 17 keer te bidden. We vergelijken de Fatiha met het meest gebruikte gebed in het Christendom, dus met het OnzeVader.

Waarom de nadruk op verering en steun van Allah alleen?
Toegegeven, het woord alleen wordt in de Arabische grond-tekst van de Koran niet gebruik, maar het is niet verkeerd dat de vertalers het woord gebruiken in de vijfde ayah. Het vers bedoelt de nadruk te leggen op het gegeven dat de moslim Allah vereert en om hulp vraagt, en niemand anders. Één moslim zegt:

De hele religie van de Islam draait om deze twee principes: we vereren niemand dan Allah, en we stellen ons vertrouwen op niemand of niets dan op Allah. Dit zijn de manieren om eeuwige zegeningen en bescherming van alle kwaad te krij-gen – er is geen [andere] weg naar overwinning.[1]

De reden die deze moslim geeft voor het vereren van Allah alleen, is dat het hele bestaan in zijn geheel, alleen onder Allah’s controle is. In het algemeen is een Christen het daarmee wel eens; we stellen ons vertrouwen op God, en op niemand anders. Toch zit er een addertje onder het gras, of liever gezegd, een stevige slang. Moslims gebruiken al snel het woord Tawhid, eenheid, als het gaat om de gedachte dat ze alleen op Allah vertrouwen, en daar schei-den zich onze wegen.

Wat is Tawhid?
Tawhid is een voornaam grondwoord in de Islam. Als moslims het daarover hebben, bedoelen ze er doorgaans mee te onderstrepen dat Allah geen metgezellen heeft. Daarmee bedoelen ze een directe aanval op de Christelijke leer van de Drie-eenheid van God.

Er zijn ook moslims die uit deze absolute eenheid van Allah concluderen, dat mensen zelfs geen eigen besluiten kunnen nemen; zodra een mens een eigen besluit zou nemen, maakt hij zichzelf en zijn denken tot iets dat naast Allah bestaat. Derhalve komen deze moslims – en de Saoedische Wahhabieten zijn hier een voorbeeld van – tot de conclusie dat alle dingen die gebeuren, alle gedachten die mensen hebben, als het uitrollen zijn van een tapijt dat Allah in de eeuwigheid schiep.

De hele geschapen werkelijkheid is in deze optiek dus een ontvouwing van de besluiten van Allah, in elk detail. Anders zou er naast Allah iets onafhankelijks bestaan, en dat is in deze gedachtegang een inbreuk op zijn Tawhid, zijn enigheid. Het is vervolgens ook makkelijk voor te stellen hoe deze gedachte, strikt doorgevoerd, kan leiden tot een mystiek monisme. Alles is Allah, en Allah is alles. De mysticus Ibn Arabi kon hierdoor tot de uitspraak komen als: Ik ben Allah.

Drie-eenheid en de Islam
Voor de meeste moslims die zulke consequenties verwerpen of die zich niet bekommeren om zulke diepzinnigheden, is Tawhid vooral de ontkenning dat Allah een samengestelde eenheid zou zijn. In de Koran wordt concreet tegen het concept van Drie-eenheid gea-geerd.

Regelmatig probeert de Koran duidelijk te maken dat Jezus slechts een profeet was en niet de Zoon van God, maar een enkele keer wordt het idee van de Drievuldigheid van Allah aangevallen:

Mensen van het boek! Gaat niet te ver in jullie godsdienst en zegt over God alleen maar de waarheid. De masieh ‘Isa, de zoon van Marjam is Gods gezanten Zijn woord dat Hij richtte tot Mar-jam en een geest bij Hem vandaan. Gelooft dan in God en Zijn gezanten en zegt niet: ‘Drie’. Houdt daarmee op, het is beter voor jullie. God is één god. Geprezen zij Hij! Dat Hij een kind zou hebben![2]

Interessant is een andere plaats in de Koran waar over de Drie-eenheid wordt gesproken:

Ongelovig zijn zij die zeggen dat God een derde van drie is. Maar er is geen andere God dan één god. En als zij niet ophou-den met wat zij zeggen, dan zal een pijnlijke bestraffing diege-nen van hen treffen die ongelovig zijn.[…] De masieh, de zoon van Marjam, is alleen maar een gezant… en zijn moeder was een oprechte vrouw; beiden aten zij voedsel.[3]

De Islam heeft blijkbaar de indruk dat Christenen geloven in een Drie-eenheid die bestaat uit God, Jezus en Maria. Daar moeten we niet lacherig over doen, maar eerder met een besef van schaamte; het was ongetwijfeld mede door het heterodoxe geloof en gedrag van de Christenen die Mohammed ontmoette, waardoor hij tot deze conclusie kwam.

[1] See sunnahonline.com/ilm/quran/0018.htm (15 maart 2008).
[2] Vertaling van Koran 4:171 van Fred Leemhuis. De Koran (Houten, 1989, 1990), p. 76.
[3] Vertaling van Koran 5:72,74 van Fred Leemhuis, De Koran (Houten, 1989, 1990), p. 86.