Mythe #10: Arabieren zijn onbetrouwbare leugenaars

Een iegelijk met een greintje kennis van zijn religieuze klassiekers, moet bij deze mythe natuurlijk meteen denken aan de apostel Paulus, die aan de kerk in Rome schrijft dat geen mens betrouwbaar is. Hij spreekt over alle mensen, en zegt: ‘Hun keel is een open graf, met hun tong plegen zij bedrog, addergif is onder hun lippen.’ Wie kan dus ontkennen dat de Arabieren onbetrouwbare leugenaars zijn?

Maar de mythe suggereert natuurlijk, dat de Arabieren nog ergere leugenaars zijn dan bijvoorbeeld de Duitsers, en al helemaal vergeleken met onszelf, brave Nederlanders. Aan zulk racisme kunnen we natuurlijk niet meedoen. Maar toch... de mythe komt toch ergens vandaan, nietwaar? De realiteit is, dat Nederlanders die met Arabieren in aanraking komen, wel makkelijk de indruk kunnen krijgen dat het om een leugenachtig soort mensen gaat.

Taalkundigen en antropologen kunnen ons wat helpen om de stelling te ontwarren. Arabieren hebben, wat de dames en heren geleerden noemen, een taal waarbij de context een grotere rol speelt dan bij Nederlanders. Laat me een simpel voorbeeld geven. Als je door de straten van Marokko wandelt en je wilt met iemand een afspraak maken, bijvoorbeeld om morgen samen ergens heen te gaan, dan moet je enorm opletten hoe je Marokkaanse vrind dat zegt. De betekenis van de woorden moet je inschatten op basis van zijn serieuze blik. En mocht hij de afspraak beëindigen met de vrome wens: insha Allah, zo de Here wil, dan weet je zeker dat hij beslist niet van plan is te komen. 

De brave Hollander die de volgende dag keurig op de Marokkaan staat te wachten, denkt natuur- lijk dat die vent een gluiperige leugenaar is. De Marokkaan echter heeft klip en klaar duidelijk gemaakt dat hij nooit van plan was te komen.

Een andere hinderlijke gewoonte die je bij veel Arabieren tegenkomt, is dat ze ten koste van alles willen voorkomen dat ze je ontrieven. Ze zullen je niet snel een slecht-nieuws-boodschap doorgeven, en al helemaal niet als ze daar zelf bij betrokken zijn. In een samenleving waar heel veel draait om de eer van de individu, zal niemand toegeven dat hij iets niet heeft afgekregen, dat ze iets fout heeft gedaan, dat hij iets niet kan. Is dat liegen? Welnee. Het is ‘iets niet zeggen’. En als je die Arabische gewoontes kent, weet je ook hoe je de juiste vragen moet stellen om erachter te komen hoe de vork in de steel zit.

In mijn werken in de Arabische Wereld kon dit culturele verschil soms erg lastig zijn; je moet goed doorhebben hoe je afspraken maakt, en wanneer iets echt duidelijk is. Anders sta je vaak op de stoep bij iemand die niet thuis is, ook al meende je als handige Hollander dat je een duidelijke afspraak had gemaakt, insha Allah. Maar ligt dat dan aan die Arabier? Of wellicht aan mijn eigen onbekwaamheid om die cultuur te snappen? Ik hou het op dat laatste, en moet de mythe dus echt afschieten. Arabieren zijn heus geen grotere leugenaars dan Hollanders.