De Duitse filosoof en socioloog Jürgen Habermas sprak in Tilburg over de plaats van religie in 'de postseculiere samenleving', zoals hij dat noemt. "Religie heeft haar publieke betekenis niet verloren. De secularisering was een eenzijdig westers ideaal."Al bijna vijftig jaar pleit Jürgen Habermas (79) voor een publieke opinie die zich over maatschappelijke vraagstukken uitspreekt, waarbij het debat niet wordt overgelaten aan deskundigen en politici. Maar die publieke opinie moet volgens hem 'goed geïnformeerd' en weloverwogen zijn.
Het viel te verwachten dat iemand in de universiteitsaula in Tilburg aan de oude filosoof de vraag zou stellen: "Wat denkt u van het gedoe rond de anti-islamfilm van Geert Wilders?" Habermas benadrukte dat vrijheid van meningsuiting een hoog goed is, maar dat Wilders met zijn film te ver gaat door bewust de provocatie op te zoeken.
"Het heeft alleen maar zin om te provoceren als er geen andere middelen zijn om de discussie over een belangrijk maatschappelijk thema aan te zwengelen', aldus Habermas. 'Hier in Nederland is er geen behoefte aan dit soort provocatie. De discussie over de islam staat in dit land, mede door de dood van Theo van Gogh, al uitgebreid op de politieke en maatschappelijke agenda. Het is geen onderwerp meer dat dringend onder de aandacht moet worden gebracht. Provoceren heeft alleen zin als men precies kan aanduiden waarom de noodzaak van de provocatie zo hoog is. Ik heb Wilders niets in die zin horen formuleren."
Habermas is de laatste nog levende vertegenwoordiger van de zogenaamde Frankfurter Schule. Hij staat niet bepaald bekend als een toegankelijke denker. Zijn ruim 1100 pagina's tellende standaardwerk Theorie des kommunikativen Handelns verwierf daarom de bijnaam 'het blauwe monster'. Toch geniet hij wereldwijd een enorme faam. De Nexus-lezing in Tilburg, met meer dan 1000 bezoekers, was weken van tevoren uitverkocht.
De maatschappij en de samenlevingstheorieën kritisch doorlichten door er innerlijke tegenstrijdigheden in bloot te leggen, dat was de bedoeling van de Frankfurter Schule. En dat doet Habermas na al die jaren nog altijd. Hij zag in de jaren zestig de samenleving bedreigd door technocratische ontwikkelingen, en pleitte toen voor een kritische wisselwerking tussen wetenschap en politiek.
De laatste jaren pleit Habermas voor een betere wisselwerking tussen religie en politiek. De moderne samenlevingen noemt hij 'postseculier', waarmee hij verwijst naar een bewustzijnsverandering. "In postseculiere samenlevingen weet de religie haar publieke betekenis te handhaven. De secularistische overtuiging dat religie door een versnelde modernisering zou verdwijnen, verliest terrein."
Bron: www.knack.be
Geen opmerkingen:
Een reactie posten