Nieuwe kerk in Nederland? Reactie op 7keer7

Een iets ingekorte versie, zonder inhoudelijk veranderingen:

Moet er een nieuwe kerk komen in Nederland, zoals voorgesteld door 7keer7? Ze legden hun oor te luisteren bij een select gezelschap gelovigen en in de samenleving, en het resultaat was een kerk waarin iedereen zich moet kunnen thuisvoelen. Dat werd door Karel Smouter en de zijnen in zeven punten samengevat.  Anglicaanse priester Dr Jos Strengholt reageert erop.

Wat me vooral opvalt aan de conclusie van 7keer7 is dat telkens oneigenlijke tegenstellingen worden geschapen. Zoals tussen “geloven” en “leerling van Jezus zijn”. Maar goede leerlingen luisteren naar hun meester en Jezus zelf spreekt keer op keer over de noodzaak om te geloven.  

Ik lees: “Jezus zelf zei niet ‘Geloof in mij’, maar ‘Word mijn leerlingen’. Dit is onwaar. Jezus vraagt zijn leerlingen om in hem te geloven en de apostelen roepen hun toehoorders telkens op om te geloven. 

De schrijvers van dit rapport poneren bovenden een tegenstelling tussen de inhoud van geloven en de daad van geloven.  Dat kan je echt niet doen.  Een christendom zonder dogma’s, zonder helder omlijnde geloofsinhoud over de wezenlijke zaken, is ten dode gedoemd. 

Ook wordt ons gezegd dat het kerkgebouw niet zo belangrijk is, dat het om de mensen gaat. De kerk moet vooral worden gezien als organisme, niet als organisatie. Dat is een oneigenlijke tegenstelling. Elke gemeenschap heeft organisatie nodig.

Open zijn naar mensen, ook als die falen, eerlijkheid, stoppen met marketing van de kerk, stoppen met gladde lichtshows in de kerk, dat vind ik goede adviezen. De kerk is gemeenschap van gelovigen en moet dat ook tot uiting laten komen. We hoeven daarbij niet te wedijveren met gladde popconcerten of televisieshows.

“Een kerk is er voor gemeenschap met elkaar, niet voor informatie-overdracht”, lezen we. Deze zin laat een eigenaardige vergissing zien. Een kerk is er immers niet voor gemeenschap met elkaar, maar een kerk is zelf de gemeenschap van der heiligen. En die gemeenschap heeft veel behoeften, en de verkondiging en bespreking van de geloofsinhoud zijn daarin van groot belang;  Jezus en de apostelen zijn het fundament van de kerk, en van hen moeten we leren, zowel over levensstijl als over geloofsinhoud.

Maar “kan God ook eens zonder woordvoerders van zich laten horen”, is de suggestie van 7keer7.  Dat schijnt niet zo te zijn, want God spreekt door middelen, en dat zijn doorgaans mensen - de kroon van zijn schepping nota bene.  Dat er soms verkeerd over God is gesproken moeten we niet goedmaken met zwijgen, maar door als goed geïnformeerde gelovigen op de juiste manier over hem te spreken, liefdevol, en waarheidsgetrouw.

De kerk zou zich ook meer bezig moeten houden met het leven op aarde dan met de hemel, aldus het rapport. Waarom toch steeds van die oneigenlijke tegenstellingen? Welke kerken zijn alleen maar met de hemel bezig zijn?

“We kunnen [dus] beter gaan tuinieren of aan iets moois beginnen te bouwen, dan eindeloos prakkiseren over wie er nu wel en niet in een hemel hierna komt. Geloof is geen ticket naar een hemel ver weg, maar een opleiding voor de hemel hier.”

Inderdaad, geloof is om ons vandaag aan God te verbinden, maar over welk geloof hebben we het? Vermoedelijk niet over het vaste geloof van de islamitische radicalen die zich met een bomgordel opblazen. Wat geloven we dan? Je kan nooit over geloof spreken zonder het over de geloofsinhoud te hebben.

Tenslotte moeten we als kerk van 7keer7 het postmodernisme omarmen. Natuurlijk, net zoals we daarvoor het modernisme omarmden, en daarvoor weer het pre-modernisme. Als kerk waaien we met alle winden mee.

Ik ben benieuwd wat Smouter c.s. bedoelen met “Als het christendom de postmoderne tijd leert omarmen, zal zij eindelijk afscheid kunnen nemen van verhalen die van a tot z kloppen, en helemaal sluitend moeten zijn. Van gesloten, geharnaste wereldbeelden, die vaker beknellen dan bevrijden. Niemand hoeft dan meer de schijn op te houden van het zeker weten.”

Alsof de enige keus die ons rest het omarmen van het postmodernisme is. In de bijbel verzette Paulus zich tegen de gebruikelijke filosofische beweging van zijn tijd, het sofisme,  en Paulus was ongegeneerd Jood, ook in zijn spreken met niet-Joden. Ons wordt nu geadviseerd ons aan de tijdgeest over te geven. Alsof we als christenen geen eigen wereldbeeld hebben.

Waar vinden we het nieuwe christendom van Smouter en de zijnen? “Kleine en grote initiatieven springen overal als paddestoelen uit de grond. Nu de kerk als instituut op zijn retour lijkt, keert het juist op onverwachte plaatsen in nieuwe gedaanten terug.”

Is dat het? De kerk lijkt op zijn retour als instituut? Wereldwijd groeit de institutionele kerk als kool. De kerk die gelovig is, die de orthodoxe geloofsinhoud verkondigt, die gastvrij is, armen helpt, verdrukten bijstaat, die voor gezinnen zorgt en voor daklozen. O ja, dat is ook de kerk die zich tegen abortus verzet, en die niet akkoord gaat met het idee van het homo-huwelijk, dat ook. Het is de plaats waar wekelijks de eucharistie wordt gevierd als ontmoeting met de Heer. De gewone ouderwetse kerk. Die doet het wereldwijd beter dan ooit tevoren.

Als mensen in Nederland het evangelie niet willen geloven, moeten we moedig aanvaarden dat onze kerk marginaal is geworden. Voor wie trouw is aan het evangelie en voor wie tegen de klippen op God en zijn naaste liefheeft, is dat pijnlijk om te zien.  Soms heeft de kerk daar ook toe bijgedragen door zich onhandig of zondig te gedragen, natuurlijk speelt dat een rol.

Vreemd genoeg groeide die slechte, onhandige, zondige kerk eeuwenlang onstuimig. Eeuwenlang hebben mensen zich, ondanks de zwarte randjes aan de kerk, blij en tevreden gevoeld binnen die gemeenschap, want het is hun eigen gemeenschap, met alle fouten die daarbij horen. 

Wie in de rest van de wereld rondstapt ziet dat honderden miljoenen Katholieken, Anglicanen, Gereformeerden en evangelischen dolgelukkig zijn met hun zeer onvolmaakte kerkelijke gemeenschappen.  Meer en meer mensen  voegen zich daarbij.  

We hebben een Bijbel, een traditie, een geschiedenis, dogma's, een wereldwijde gemeenschap van het geloof, en we hebben een Drie-enige God. Die vraagt van ons bovenal dan we Hem trouw zijn. En door de kerk-zoals-die-is te verwerpen, doen we dat wellicht impliciet ook wel met de Heer die zijn kerk 20 eeuwen lang leidde en vulde met zichzelf, en die deze kerk gebruikte om mensen tot zich te trekken.