'Egypte heeft geweld nodig'

Al de hele week is het voornaamste thema waarover ik mijn Egyptische vrienden hoor spreken: "Wat gaat er gebeuren op 25 en 26 januari."  Hoe gaat Egypte de tweede verjaardag van de revolutie vieren?

De Moslimbroederschap, die als de grote overwinnaar uit de bus kwam na de opstanden van voorjaar 2011, wil vooral consolideren.  Het viert dit weekend alsof ze de ware vertegenwoordigers van de revolutie zijn, en ze hebben de macht stevig in handen.  Revolutie geslaagd, is hun devies en  'Houdt vast wat ge hebt opdat niemand uw kroon neme', is hun houding.  En de kroon hebben ze: na 60 jaar onderdrukking door het militaire regime van Nasser, Sadat en Moebarak, zijn ze nu zelf de onderdrukkers geworden.  Het leger lijkt slechts toe te kijken.  De legertop wil ook niks anders dan consolidatie, met name van hun magnifieke bezittingen overal in Egypte en op de geheime bankrekeningen buiten Egypte.  De Moslimbroederschap lijkt daar vrede mee te hebben.

De liberale krachten in de samenleving, die met veel meer recht het begin van de opstanden van voorjaar 2011 op hun conto kunnen schrijven, staan met lege handen.  Voor deze bewegingen is het vieren van de opstanden dus een zure zaak.  Ze hebben geen enkele politieke macht gewonnen; hun enige macht is die van de straat.  En dus gaan ze dit weekend de straat weer op om te eisen dat hun doelen met de opstand van 2011 worden uitgevoerd: ze streden voor een liberale democratie en tegen de diktatuur.

Zonder politieke macht en met alleen de macht van de straat: dat is een recept voor meer problemen.  Iemand fluisterde me gisteren in het oor, "Ik mag het niet zeggen, maar natuurlijk hopen we op geweld dit weekend.  Dat is de enige manier om kans te houden op positieve veranderingen."  Een beroerde gedachte, maar ik denk wel terecht.  Kalme continuïteit betekent dat de nieuw dictatuur zich steeds dieper kan ingraven en dat de hele politieke oppositie steeds verder wordt gemarginaliseerd.

Kan Egypte zich nieuw geweld veroorloven?  Nee natuurlijk.  De staat en de samenleving wankelen door gebrek aan gezond economisch leven.  Voor de meeste Egyptenaren is dat een veel onmiddellijker probleem dan dat van de Islamitische dictatuur.  De meeste Egyptenaren hebben dus geen enkele sympathie voor lui die weer met stenen en molotov cocktails gaan gooien: ze zien zulke lui als de oorzaak van hun problemen, niet als de oplossing. 

En daar zit het probleem voor de liberale oppositie: als ze worden gezien als de oorzaak van een nieuwe ronde van geweld, marginaliseren ze zich steeds verder want dan verliezen ze veel sympathie van de straat.  Verwacht die oppositie dat de Broederschap eerlijke verkiezingen gaat houden voor het parlement en in de toekomst voor de president, dan zullen ze proberen hun aanhang te weerhouden van nieuwe tijden van geweld.  Hebben ze de hoop opgegeven dat zulke verkiezingen hun liberale partijen ooit aan de macht kunnen brengen? Dan hopen ze wellicht op een nieuwe periode van onlusten, hopend dat dit genoeg beweging in de samenleving schept om de Broederschap van de troon te stoten.

In geen geval zullen die liberale oppositiepartijen zich in de kaart laten kijken; de leiders zijn erg kwetsbaar en vrezen, dat weet ik wel zeker, dat ze gearresteerd worden als ze ook maar enigszins  de indruk wekken dat ze steun geven aan nieuwe onlusten.